Aktywny tempomat – co to jest i jak działa?

Jeszcze kilka lat temu tempomat można było spotkać głównie w droższych autach. Dziś coraz częściej występuje seryjnie na pokładzie większości nowych samochodów, nawet tych tańszych. Lecz czym jest aktywny tempomat?

Co to jest tempomat?

Tempomat to urządzenie, którego zadaniem jest utrzymanie stałej prędkości jazdy po uprzednim jej ustawieniu. Znane już od końca lat 40. ubiegłego wieku, szczególnie popularne za oceanem. Długie i mało ruchliwe drogi międzystanowe to obszary, w których system utrzymywania stałej prędkości jazdy sprawdza się idealnie. Niezależnie jednak po jakich trasach przyjdzie nam podróżować, tempomat jest bardzo przydatnym urządzeniem, wpływającym na komfort jazdy i bezpieczeństwo kierowcy.

Co to jest aktywny tempomat (adaptacyjny)?

Tempomat adaptacyjny jest rozbudowaną odmianą opisywanego urządzenia. Znany również jako inteligentny bądź aktywny. Najczęściej określany skrótem ACC. W zależności od marki i modelu samochodu może zawierać szereg dodatkowych funkcji wspomaganych przez radar, laser impulsowy czy kamerę i różnego rodzaju czujniki. Zasadniczo jest systemem wspomagającym kierowcę, utrzymując stałą prędkość za jadącym przed nami samochodem i odpowiednio reagującym na różne sytuacje na drodze (zmniejszając prędkość lub zatrzymując pojazd).

Jak działa aktywny tempomat?

Największą różnicą w odniesieniu do tradycyjnego tempomatu jest możliwość aktywnego dostosowywania prędkości do bieżącej sytuacji na drodze. A konkretnie, do prędkości samochodu znajdującego się przed nami. Przykładowo, jeśli wspomniany pojazd zwolni, aktywny tempomat sprawi, że prędkość naszego auta również zostanie zredukowana. Jeśli przyspieszy, my także przyspieszymy, aż do momentu osiągnięcia ustalonej wcześniej, stałej prędkości.

Jakie są rodzaje tempomatów?

Wyróżniamy następujące rodzaje tempomatów:

• tradycyjny tempomat (CCS – Cruise Control System) – wyposażony jedynie w funkcję ustawienia i utrzymywania określonej, stałej prędkości
• aktywny tempomat (ACC - Adaptive Cruise Control) – opisane wcześniej urządzenie, rozbudowane o dodatkowe funkcje, takie jak utrzymywanie bezpiecznego odstępu od jadącego przed nami pojazdu czy dopasowywanie prędkości do warunków drogowych

Aktywny tempomat – rodzaje

Aktywny tempomat również możemy podzielić na poszczególne odmiany:

• działający w określonym zakresie prędkości – od 30 km/h do 200 km/h. W tym przypadku hamowanie do zera pozostaje po stronie kierowcy. Z uwagi na zakres prędkości, w jakich działa ten rodzaj tempomatu, nie użyjemy go niestety w wielu sytuacjach związanych z powolnym poruszaniem się po zatłoczonym mieście
• działający w pełnym zakresie prędkości – nie ma ograniczeń co do limitu ustawionej prędkości, urządzenie jest w stanie wyhamować auto nawet do zera, ale ponowna jazda jest możliwa dopiero po wciśnięciu pedału gazu przez kierowcę
• Stop & Go – najbardziej zaawansowany obecnie rodzaj tempomatu. Jest w stanie wyhamować samochód do zera, a następnie przyspieszyć do określonej prędkości bez angażowania w to kierowcy

Ponadto nowoczesne tempomaty mogą być wyposażone w różne dodatkowe udogodnienia jak np. system rozpoznawania znaków drogowych (tempomat sam dostosuje bezpieczną prędkość samochodu zgodną z tą, jaką wskazują znaki drogowe), dostosowywanie prędkości do jazdy w zakrętach (ale również na rondach, podjazdach i zjazdach), tryb ekonomiczny czy system przewidywania.

Aktywny tempomat – jego wady

Niestety opisywane urządzenie nie jest idealne. Oto największe mankamenty tego rozwiązania:

• aktywny tempomat nie powinien być używanych w trudnych warunkach atmosferycznych i drogowych. W takich przypadkach urządzenie może pracować mało precyzyjnie, wręcz nerwowo i nieprzewidywalnie. Jeśli w ogóle będzie działać. Zabrudzenia elementów takich jak kamera i czujniki mogą sprawić chwilowy brak dostępności aktywnego tempomatu.
• ograniczone zdolności hamowania (układ hamulcowy nie wykorzystuje 100% swoich możliwości)
• nie sprawdza się dobrze w samochodach wyposażonych w manualną skrzynię biegów, ponieważ przy nagłym hamowaniu, jeśli kierowca nie zareaguje w porę, może przyczynić się do wystąpienia niebezpiecznych sytuacji (przeoczenie momentu zmiany biegu, niewciśnięcie sprzęgła, a w efekcie doprowadzenie do wyłączenia silnika)

Oczywiście nie oznacza to, że tempomat jest wynalazkiem zbędnym bądź niebezpiecznym. Przeciwnie, kierowca może liczyć na duże wsparcie ze strony tego systemu, ale nie powinien zapominać o zachowaniu ostrożności i monitorowaniu sytuacji na drodze również we własnym zakresie. W dłuższej trasie dobrze też raz na jakiś czas wyłączyć tempomat i pokonać część dystansu samodzielnie. Unikniemy wtedy niebezpiecznego efektu znużenia.

Jak włączyć tempomat?

Tempomat, niezależnie od tego, z jakim rodzajem tego urządzenia mamy do czynienia, w większości samochodów włączamy podobnie. Służą do tego przyciski umieszczone na kierownicy bądź manetce przy kierownicy. Można spotkać też oddzielny przycisk zlokalizowany w nietypowym miejscu. Takie rozwiązanie zastosowano np. w niektórych modelach Renault (między fotelami, na tunelu środkowym, a oprócz tego również na kierownicy). Najczęściej spotykamy przycisk SET, + i -. Pierwszy służący do aktywacji tempomatu, a kolejne do ustawienia określonej prędkości.

Warto pamiętać o tym, że jeśli poruszamy się zbyt wolno, włączenie tempomatu nie będzie możliwe. Najczęściej prędkość, która pozwala nam na uruchomienie urządzenia, wynosi od około 30 km/h. Po aktywacji tempomatu możemy przejść do włączania kolejnych ustawień (jeśli urządzenie jest na tyle rozbudowane). Aby przyspieszyć, naciskamy po prostu na pedał gazu bądź przycisk +. Hamowanie i jednocześnie dezaktywacja tempomatu następuje (ze względów bezpieczeństwa) po wciśnięciu pedału hamulca.

Cruise control – co to znaczy?

Cruise control to nic innego jak zwrot określający tempomat. Zaczerpnięte z języka angielskiego słowo „cruise” oznacza dosłownie „rejs” lub „wycieczkę”. Zwrot ten często określany jest również skrótem CCS (Cruise Control System).

Jak hamuje aktywny tempomat?

Aktywny tempomat na bieżąco monitoruje sytuację na drodze i odległość od samochodu jadącego przed nami. Jeśli auto zahamuje, prędkość naszego pojazdu również zostanie zredukowana. Pamiętajmy, że aktywny tempomat nie wykorzystuje w pełni możliwości układu hamulcowego (a dokładnie więcej niż połowy maksymalnej siły hamowania).

Mogą również zdarzyć się sytuacje, w których tempomat nie będzie w stanie wyhamować samodzielnie pojazdu. Kierowca zostanie o tym fakcie powiadomiony w postaci pojawienia się odpowiednich komunikatów i sygnału dźwiękowego.

Jak sprawdzić, czy samochód ma aktywny tempomat?

Najłatwiej sprawdzić, czy w aucie zainstalowane są różnego rodzaju czujniki, kamera umieszczona za przednią szybą bądź radar. Ten ostatni często kryje się pod plastikową osłoną zlokalizowaną zazwyczaj w maskownicy przedniego zderzaka lub w plastikowej osłonie chłodnicy.

Kolejnym charakterystycznym elementem jest rodzaj przycisków umieszczonych na kierownicy (bądź w jej okolicach). Jeśli na pokładzie samochodu znajduje się aktywny tempomat, to przycisk jest odpowiednio oznaczony (najczęściej przed ikoną auta naniesiono kilka kresek).

Ostatni sposób to wgląd w menu komputera pokładowego i sprawdzenie tam ustawień przypisanych dla tempomatu aktywnego. Najczęściej są odpowiednio oznaczone (symbolem ACC).

Czym jest tempomat przewidujący?

Aktywny tempomat przewidujący to najciekawsza odmiana tego urządzenia. Dzięki połączeniu z internetem i zbieraniu informacji w czasie rzeczywistym skutecznie wspomaga kierowcę. Dotyczy to szczególnie takich sytuacji jak zmienne warunki pogodowe czy wypadek na trasie, którą poruszamy się w danym momencie.