Jaki płyn hamulcowy wybrać? Rodzaje płynów, wymiana, czy można mieszać?

O wymianie oleju w silniku większość z nas chyba pamięta. Płyn w układzie chłodzenia? No, tu już bywa gorzej. A jest przecież jest jeszcze jedna ważna kwestia, o której pamiętać po prostu trzeba: to płyn hamulcowy. Zawsze pełni kluczową rolę z punktu widzenia bezpieczeństwa, zazwyczaj jest higroskopijny i powinien być w związku z tym regularnie wymieniany. Jak często? Jaki płyn wybrać? Czy różne rodzaje można ze sobą mieszać? Sprawdzamy.

Kierowcy startujący w zawodach sportowych mają takie powiedzenie, że gdy hamujesz, to przegrywasz. W domyśle – punkty hamowania muszą być idealnie dobrane, a gdy spanikujesz i zahamujesz za wcześnie, to przegrywasz. Bo stracisz cenne sekundy – proste i logiczne. Przegrywasz też wtedy, gdy zahamujesz za późno, tyle tylko że wtedy już wcale nie musisz o własnych siłach wrócić do domu… Ale uwaga: zwykły kierowca jeżdżący po drogach publicznych też może wpaść w kłopoty. Jak? Ano tu liczy się zasada, która mówi, że „nie wymieniasz, przegrywasz”. Wystarczy więc zaniedbać kwestie związane z kontrolą i właściwym doborem płynu hamulcowego, no i kłopot gotowy.

No właśnie, ogólnie można odnieść wrażenie, że serwisem i obsługą elementów układu hamulcowego zajmujemy się często dopiero wtedy, gdy coś zacznie się dziać. Hamulce szurają? Piszczą? Auto przestaje hamować? No to może jednak zadzwonię do mechanika. Problem w tym, że objawy związane ze zużyciem i (lub) ubytkiem płynu (wycieki) mogą pojawić się dość niespodziewanie. Nie zawsze objawy są też jasne i czytelne, a potem robi już za późno. Ale od początku.

Płyn hamulcowy: jaką rolę pełni w samochodzie?

Płyn w układzie hamulcowym odgrywa kluczową rolę, bo umożliwia hamowanie i bezpieczne zatrzymywanie samochodu. Nierzadko – ten sam płyn wykorzystywany jest też do sterowania hydraulicznym sprzęgłem. Problem w tym, że z czasem płyn hamulcowy na bazie glikolu zaczyna pochłaniać wilgoć z otoczenia, co z kolei obniża jego efektywność. Wraz z degradacją płynu w układzie może się więc rozwinąć korozja, pojawia się para wodna. No i dochodzi do obniżenia temperatury wrzenia płynu, a to zjawisko groźne. I niepożądane. 

Hamulce oddają ciepło także do płynu i gdy jego temperatura wzrośnie zbyt mocno, to kierowcy grozi nawet ryzyko całkowitej utraty siły hamowania. Stąd też tak ważne jest to, by płyn regularnie wymieniać. I kontrolować jego poziom, choć akurat w tym często wyręcza nas elektronika (pod warunkiem, że wszystko działa tak, jak powinno).

CZYTAJ TEŻ: jak wymienić płyn hamulcowy? Jak często, jaki wybrać?

Rodzaje płynu hamulcowego

Najpopularniejsze płyny hamulcowe – czyli DOT 3, DOT 4 i DOT 5.1 – powstają na bazie estrów poliglikolu i są higroskopijne. Czyli, jak już wspomnieliśmy, pochłaniają wodę z otoczenia. Jak? Np. poprzez gumowe przewody hamulcowe. To z kolei prowadzi do znacznego obniżenia temperatury wrzenia – już 3 proc. wody w płynie może ją zmniejszyć o ponad 70°C (!). Pamiętaj: zwłaszcza podczas długotrwałego i intensywnego hamowania w układzie może pojawić się para wodna. A ponieważ para wodna jest ściśliwa, to nie wytwarza odpowiedniego ciśnienia, co może z kolei oznaczać utratę zdolności do hamowania. Gdy natomiast chwyci silny mróz, to woda zgromadzona w układzie może zgęstnieć i (częściowo) zablokować przewody. Tak, to się zdarza.

Płyn DOT 5 powstaje na bazie silikonu i odznacza niższą temperaturą wrzenia. A także tym, że nie jest higroskopijny, a więc nie chłonie wilgoci. No i z jednej strony to zaleta, z drugiej – wada. Bo jeśli do układu dostanie się wilgoć, to może ona tworzyć groźne „poduszki” wodne, a także znacząco przyspiesza pojawianie się korozji. Bo nie miesza się z płynem, lecz swobodnie atakuje metalowe elementy.

Klasyfikacja DOT

Płyny hamulcowe DOT 3 DOT 4 i DOT 5.1 to ciecze na bazie glikolu, które jednak różnią się między sobą przede wszystkim temperaturą wrzenia. 

• płyn DOT 3: minimalna temperatura wrzenia płynu niezawodnionego wynosi 205°C, a zawodnionego 140°C
• płyn DOT 4: minimalna temperatura wrzenia płynu niezawodnionego to 230°C, a zawodnionego 150-155°C
• DOT 5: skład oparty jest na silikonie, co sprawia, że taki płyn nie absorbuje wody. Temperatura wrzenia wynosi 160-180°C . Dzięki swoim unikalnym właściwościom płyny z tej grupy są najczęściej stosowane w pojazdach wojskowych
• DOT 5.1: tak, jak i w przypadku DOT 3 oraz 4, tu za bazę również służy glikol. Minimalna temperatura wrzenia płynu „suchego” wynosi aż 260°C, a zawodnionego  – 180°C. 

Jaki płyn hamulcowy wybrać?

To proste – taki, jaki przewiduje producent samochodu. Informacja na ten temat znajduje się w instrukcji, ale często – także na korku zbiornika wyrównawczego. Natomiast fakty są takie, że płyny hamulcowe DOT 4 i DOT 4 LV (low viscosity; niska lepkość) spełniają wymagania techniczne dla 90 proc. pojazdów jeżdżących w Europie i na całym świecie. W przypadku nowoczesnych aut, które oprócz ABS posiadają dodatkowe systemy wspomagające (np. ESP, ASR, TCS) często zaleca się użycie bardziej zaawansowanego płynu DOT 4. Producent? Bez znaczenia, o ile oczywiście płyn spełnia normy.

Pamiętaj: jeśli chcesz nieco poprawić wydajność hamulców w swoim aucie, możesz rozważyć zastosowanie płynu o lepszych parametrach niż oryginalny. W związku z tym, bez obaw można przejść np. z DOT 3 na DOT 4 lub z DOT 4 na DOT 4 LV, a w niektórych przypadkach jest to wręcz zalecane. Natomiast przechodzenie na płyn o niższych parametrach niż ten sugerowany przez producenta może być niebezpieczne.

Czy płyny hamulcowe można mieszać?

W zasadzie tak, ale tylko te, które mają taką samą bazę. A więc tylko DOT 3, DOT 4 i DOT 5.1, ale już nie DOT 5. Ogólnie jednak nie jest to zalecane – wielu mechaników jest zdania, że należy tak robić tylko wtedy, gdy zaszła nagła potrzeba uzupełnienia płynu w zbiorniku.

Jak sprawdzić poziom płynu hamulcowego?

To też dość proste: otwieramy maskę samochodu i namierzamy zbiorniczek wyrównawczy – zazwyczaj znajduje się w łatwo dostępnym miejscu. Poziom płynu powinien mieścić się pomiędzy oznaczeniami maksymalnym a minimalnym. Jeśli poziom jest zbyt niski, należy niezwłocznie go uzupełnić. No i pamiętamy o tym, że znaczny ubytek może być spowodowany potencjalnie groźnym wyciekiem.

Kiedy dolać, a kiedy wymienić płyn hamulcowy?

Jeżeli ubytek nie jest duży i na dodatek wiemy, kiedy płyn był ostatnio wymieniany, to najprościej załatwić temat poprzez dolewkę. Na pewno jednak poziom należy potem bacznie kontrolować, bo taki stan rzeczy przeważnie wskazuje na wyciek. A to już sytuacja potencjalnie niebezpieczna, która będzie wymagać oka wprawnego mechanika. W każdym innym wypadku (od ostatniej wymiany minęło więcej niż 2-3 lata), płyn należy po prostu wymienić. W razie wątpliwości można skorzystać z testera mierzącego zawodnienie płynu.

Co ile wymieniać płyn hamulcowy?

Większość mechaników zaleca interwał na poziomie dwóch lat, niezależnie od przebiegu. Jeżeli natomiast dużo jeździmy i przed upływem dwóch lat pokonaliśmy 40-50 tys. km, to płyn należy wówczas wymienić bez oglądania się na terminy. Dobra wiadomość: wiele nowoczesnych samochodów zgłasza konieczność wymiany płynu poprzez komputer pokładowy.