Kontrola trakcji: na czym polega, jak działa i dlaczego warto z niej korzystać

Nowoczesne samochody są wyposażone w wiele systemów czuwających nad bezpieczeństwem jazdy i wspomagających kierowcę. Jednym z nich jest kontrola trakcji. Wyjaśniamy, jak działa system i dlaczego warto go mieć w aucie.

Czym jest technologia kontroli trakcji?

Kontrola trakcji (skrót z j. ang. Anti-Slip Regulation) to system wspomagający bezpieczne kierowanie autem poprzez zapobieganie poślizgowi kół napędowych. W razie potrzeby aktywowane są hamulce poszczególnych kół, co ma zapewnić maksymalną możliwą przyczepność samochodu do każdej nawierzchni.

Kontrola trakcji składa się m.in. z:

• czujników prędkości kół, które znajdują się przy każdym kole, a ich zadaniem jest monitorowanie prędkości obrotowej
• modułu sterującego, który analizuje dane z czujników
• mechanizmu interwencji – gdy moduł wykryje poślizg, inicjuje odpowiednie działania

Warto wiedzieć, że system kontroli trakcji posiada różne nazwy. Skrót ASR (z j. niem. Antriebsschlupfregelung) wykorzystują m.in. koncerny Mercedes-Benz, Volkswagen, Fiat lub Rover. Nazwę TCS (z j. ang. Traction control system) stosują: Ford, Saab, Mazda oraz Chevrolet (Daewoo). Toyota używa oznaczenia TRC (z j. ang. Track control). Natomiast BMW wykorzystuje skrót ASC+T (z j. ang. Automatic Stability Control plus Traction) lub nowszy model DSC (ang. Dynamic stability control). Można też spotkać się z określeniem TC (ang. Traction Control).

Układ wchodzi w skład elektronicznego systemu stabilizacji toru jazdy i kontroli trakcji ESP, a do swojego działania wykorzystuje czujniki ABS.

Historia systemu kontroli trakcji

Pierwszy elektroniczny system „Anti-Skid Control” dla czterech kół wprowadziła w 1983 r. Toyota w modelu Crown. Z kolei w 1987 r. Mercedes-Benz, BMW i Toyota zaczęły montować w swoich samochodach pierwsze systemy kontroli trakcji. Od tej pory wraz z rozwojem elektroniki, ulepszano układy, tak aby zapewniały jeszcze lepsze bezpieczeństwo.

Do niedawna kontrolę trakcji ASR, można było spotkać głównie w samochodach klasy premium i była ona uważana za dodatkowe luksusowe wyposażenie. Dzisiaj produkowane auta posiadają zarówno systemy bezpieczeństwa ABS, jak i ASR.

Jak działa system kontroli trakcji?

Układ ASR w samochodzie uaktywnia się przede wszystkim podczas startu z miejsca. W niektórych autach działa, dopóki pojazd nie przekroczy prędkości czterdziestu kilometrów na godzinę.

Działanie systemu kontroli trakcji polega na ciągłym monitorowaniu prędkości obrotowej kół. Informacje z czujników są przekazywane do modułu, którego zadaniem jest zebranie danych i wykrycie chwili kiedy koło zaczyna się ślizgać, czyli obraca się szybciej niż inne. W momencie wdrażane są działania mające na celu przywrócenie przyczepności.

W zależności od konstrukcji kontrola trakcji:

• uruchamia hamulce na kołach lub kołach tracących przyczepność, przez co równoważy prędkość obrotową
• odcina dawki paliwa na wtryskiwaczach, redukując moc silnika
• domyka przepustnicę w samochodach ze sterowaniem elektronicznym
• uruchamia zawór upuszczenia ciśnienia, aby silnik został przytłumiony w autach z turbodoładowaniem

Jak już wspomnieliśmy ABS i kontrola trakcji korzystają z tym samych czujników, aczkolwiek mają odmienne funkcje. ABS to system zapobiegający blokowaniu kół podczas gwałtownego hamowania, dzięki czemu kierowca ma pełną kontrolę nad sterownością auta.

Warto znać też różnicę między ESP a ASR. Ten pierwszy odpowiada za stabilizację toru jazdy podczas pokonywania zakrętów. Przejmuje kontrolę nad połączonymi układami ABS i ASR, przyhamowując jedno lub kilka kół, jeśli czujnik wykryje skłonność do wyślizgnięcia się samochodu z zakrętu.

System kontroli trakcji – awarie

Awariom ulega też kontrola trakcji – kontrolka wtedy zacznie się palić. Ikona przedstawia samochód z falującymi śladami z tyłu. Przyczynami awarii mogą być:

• uszkodzenie systemu ABS – ponieważ oba układy mają wspólne elementy, dlatego uszkodzeniu jednego może powodować awarię drugiego, wtedy też zaświeci się też kontrolka trakcji
• awaria modułu traction control
• zniszczenie lub zabrudzenie czujnika prędkości koła

Warto pamiętać, że chwilowe zapalanie się kontrolki, oznacza, że układ w tym momencie zadziałał. Dopiero stałe paląca się lampka jest oznaką awarii. W takim przypadku należy udać się do mechanika, aby zdiagnozował przyczynę i usunął źródło problemów. Najczęściej wystarczy oczyścić czujniki i sprawdzić przewody. Poprawne działanie systemu wymaga też jednakowego ciśnienia we wszystkich kołach.

Dlaczego warto korzystać z kontroli trakcji?

Kontrola trakcji ogranicza poślizg kół napędowych podczas przyspieszania, co oznacza, że podczas ruszania nie boksują, zatem można dynamicznie włączyć się do ruchu drogowego, bez obawy o utratę przyczepności i wpadnięcia w poślizg.

Kontrola trakcji jest najskuteczniejsza podczas ruszania z miejsca lub zwolnienia, a także w czasie przyspieszenia na śliskim wzniesieniu. Gdyby nie kontrola trakcji w wielu przypadkach manewr nie byłby w ogóle możliwy do wykonania.

Głównym celem układu jest poprawa bezpieczeństwa, co już przemawia za tym, aby z niego korzystać. Dodatkową korzyścią jest mniejsze zużycie paliwa i opon.

Czy kontrolę trakcji można wyłączyć?

Co do zasady kontrola trakcji sama się włącza po uruchomieniu silnika, jednak można ją wyłączyć, wciskając odpowiedni przycisk. Znajduje się on na desce rozdzielczej albo przy kierownicy. Na nim umieszczona jest albo ikona samochodu z dwoma ślizgającymi się śladami kołowymi z tyłu, albo skrót nazwy systemu używany przez producenta auta np. ASR, TRC.

Wprawdzie producenci odraczają wyłączanie ASR podczas normalnej codziennej jazdy samochodem, jednak są sytuacje, kiedy można, a nawet trzeba go wyłączyć. Jest to jazda po:

• błocie
• żwirze
• piasku
• w głębokim śniegu

O ile przejechanie rozpędzonym autem po błocie, piasku albo zaspie śnieżnej jest w miarę proste, to już ruszenie z miejsca jest trudniejsze. W takich momentach łatwiej o poślizg i zapalenie się kontrolki. Wtedy system może przyhamować auto powodując jego zatrzymanie się. Dlatego kontrola trakcji w zimie (mając przed sobą głęboki śnieg) lub latem (piasek) powinna być czasowo dezaktywowana. Dzięki temu oś napędowa będzie mogła się swobodnie obracać mimo małej przyczepności do podłoża.

Warto wiedzieć, że w samochodach wyposażonych w różne tryby jazdy np. sportowy albo terenowy, zmiana trybu często automatycznie powoduje częściowe wyłączenie lub zmniejszenie działania ASR, co pozwala na dynamiczną jazdę po trudnym terenie.

FAQ

Czym jest kontrola trakcji?

Kontrola trakcji to mechanizmem wspomagającym bezpieczeństwo jazdy samochodem. Zapobiega poślizgowi kół, zwłaszcza gdy nawierzchnia jest śliska, oblodzona albo pokryta luźnym żwirem.

Czy kontrola trakcji może ulec awarii?

Tak. Najczęściej awarii ulegają czujniki.

Jak wyłączyć kontrolę trakcji?

System kontroli trakcji można wyłączyć poprzez przyciśnięcie odpowiedniego przycisku znajdującego się na desce rozdzielczej. W zależności od marki pojazdu może on mieć ikonę auta z dwoma ślizgającymi się śladami kołowymi z tyłu albo napis ASR (TCS, TRC).