16 lutego 2024

Oznaczenia oleju silnikowego – jak czytać oznaczenia i jak wygląda klasyfikacja olejów do silnika?

Olej silnikowy odpowiada za smarowanie jednostki napędowej, zmniejszenie tarcia oraz obniżenie temperatury pracy. Oznaczenia oleju silnikowego informują, który preparat jest optymalny dla danego silnika.

Rodzaje olejów silnikowych

Podstawowa klasyfikacja olejów silnikowych dzieli je pod względem bazy olejowej na:

mineralne
syntetyczne
półsyntetyczne

Oleje syntetyczne powstają w wyniku procesów chemicznych z udziałem zaawansowanych technologi surowej rafinacji. W związku z tym wyróżniają się wysoką odpornością na wahania temperatury i są dość rzadkie, co sprawia, że rozchodzą się po silniku niemalże w każdych warunkach. Co więcej, dzięki złożonym procesom chemicznym powstaje jednorodność cząsteczkowa i dobry stopień czystości, co sprawia, że w komorze spalania nie osadza się nagar. Obecnie uznaje się je za najlepsze rozwiązanie do każdej jednostki napędowej.

Oleje minerale powstają w procesie rafinacji ropy naftowej. Dodaje się do nich substancje konserwujące oraz poprawiające lepkość i odporność na różnice temperatur. Ten typ płynów wyróżnia się dużą gęstością, co oznacza, że ma dobrą przyczepność, ale wolniej przepływa przez silnik. W trakcie pracy silnika z olejem mineralnym wytwarzają się zanieczyszczenia w postaci nagaru oraz wydziela się tlenek węgla i dwutlenek węgla. Ten rodzaj płynów zwykle stosuje się do jednostek napędowych starszego typu o dużym przebiegu.

Z kolei olej półsyntetyczny to olej mineralny z dodatkiem syntetycznego. Można uznać go za kompromisowe rozwiązanie. Jest tańszy niż syntetyk, ale ma lepsze właściwości niż mineralny.

Czy można mieszać różne rodzaje olejów do silnika?

Co do zasady powinno stosować się taki olej, jaki zasugerował producent samochodu.

Parametry oleju silnikowego znajdziemy w książce obsługi pojazdu. Jednak to nie oznacza, że musimy trzymać się jednej marki. Płyny możemy mieszać, aczkolwiek muszą one mieć takie same albo zbliżone parametry lepkości.

Nie powinno też mieszać się olejów mineralnych i syntetycznych z racji innych właściwości. Jeżeli zajdzie taka konieczność, zaleca się stosowanie półsyntetyków, a nie od razu zmianę z rzadkiego na gęsty i odwrotnie. Tym sposobem można doprowadzić do zapchania filtrów i awarii silnika.

Czym jest lepkość oleju silnikowego?

Lepkość określa zdolność przepływu płynu w jednostce napędowej przy określonej temperaturze. Olej silnikowy w niskich temperaturach gęstnieje, natomiast w wysokich staje się rzadki, co sprawia, że szybciej dociera do wszystkich elementów. Idealny olej powinien być na tyle gęsty, aby zapewniać dobrą przyczepność do elementów silnika i niwelować tarcie oraz dostatecznie rzadki, aby dotrzeć szybko w każde miejsce. Do tego dobrze by było, jakby zachowywał swe właściwości przy dużych wahaniach temperatur otoczenia.

Klasyfikacje lepkości i jakości olejów do silnika - oznaczenia oleju silnikowego

Klasy lepkości olejów silnikowych SAE

Klasyfikacja SAE (Society of Automotive Engineers, czyli Stowarzyszenia Inżynierów Samochodowych) dzieli oleje silnikowe na trzy grupy:

zimowe – oznaczone liczbami i literą „W” – od ang. winter, czyli zima, np. 0W;
letnie – opisywane liczbami, np. 20, 30;
wielosezonowe z opisem np. 5W/30, 10W/40

Liczby w oznaczeniach SEA odnoszą się do temperatury, do jakiej oleje zachowują swoje właściwości. I tak pierwsza liczba przed literą W to klasa lepkości w niskich temperaturach otoczenia (im jest mniejsza, tym niższe temperatury), a po niej – w wysokich. Przykładowe oznaczenie oleju silnikowego wg SEA:

5W/30, czyli optymalnie właściwości oleju w zakresie od -30°C do 20°C
0W/40 – olej jest skuteczny od -35°C do 30°C

Klasyfikacja jakości olejów silnikowych API

Klasyfikacja API (Amerykański Instytut Naftowy) dzieli oleje na:

S – do silników benzynowych
C – do silników diesla
F – do silników wysokoprężnych opracowany do użytku w wybranych wysokoobrotowych czterosuwowych jednostkach wysokoprężnych

Po literze określającej grupę występuje kolejna litera określająca normę. Dodatkowo oznaczenia oleju silnikowego dla diesli mogą mieć podnormy, opisywane cyfrą na końcu.

Aktualnie najwyższa klasa API dla silników benzynowych to SP, a dla wysokoprężnych CK-4. Jednej olej może też zostać zaklasyfikowany do kilku grup, np. API SL/CF-4.

Klasyfikacja jakości olejów silnikowych ACEA

ACEA, czyli Europejskie Zrzeszenie Producentów Pojazdów Samochodowych także wprowadziło własny podział względem jakości. Klasyfikacja ACEA wyróżnia następujące grupy:

A – oleje do silników benzynowych
B – oleje do silników diesla
C – oleje średnio- i niskopopiołowe (Low SAPS) do silników benzynowych z katalizatorem spalin i diesla z filtrem DPF/FAP, przystosowane do najnowszych norm czystości spalin
E – oleje do silników wysokoprężnych w samochodach ciężarowych

Przy każdej z liter jest cyfra – im jest ona wyższa, tym nowsza norma, a olej lepszej jakości. ACEA przewiduje, że jeden płyn może zostać zakwalifikowany do kilku klas. W takiej sytuacji oznaczenia oleju silnikowego może wyglądać przykładowo: A5/B5.

Kierowcy powinni pamiętać, że do silnika można zawsze wlać środek o wyżej klasie, niż zaleca producent, ale nie odwrotnie.

Normy oleju silnikowego wprowadzane producentów samochodów

Także producenci samochodów tworzą własne normy olejów silnikowych. Na podstawie przeprowadzonych testów wyznaczają standardy dla płynów, o idealnych parametrach dla silników montowanych w ich samochodach. Celem tych norm jest ułatwienie wyboru właścicielom samochodów. Stąd w sklepach są dostępne oleje przeznaczone do konkretnych marek i jednostek napędowych. Oto przykłady oznaczeń olejów silnikowych od producentów:

BMW – Longlife albo TwinPower Turbo
Renault – np. RN0700/ RN0710
Opel – np. GM dexos2
Mercedes – np. MB 229.51
grupa VW (m.in. Audi, Skoda i Seat), np. 505.01 (do silników z pompowtryskami), 506.01 (z wydłużonym przebiegiem)

Przy czym większość płynów oprócz symboli producenta ma na etykiecie oznaczenie klasy lepkości SAE.

Jak dobrze dobrać olej silnikowy?

Specyfikacja olejów silnikowych właściwych dla danego samochodu znajduje się w instrukcji obsługi pojazdu i to taki płyn, jaki zaleca producent, należy wybrać. Oczywiście zwykle podane są płyny producenta, które niekiedy są bardzo drogie. W takim wypadku właściciel może dobrać olej innej marki, pod warunkiem że będzie miał on takie same lub podobne parametry dotyczące jakości i lepkości. W naszych warunkach klimatycznych optymalny jest płyn o oznaczeniu 5W30 lub 40.

Rodzaj oleju powinien być taki sam jak stosowany do tej pory. Najlepsze właściwości mają płyny syntetyczne. Natomiast jeśli kupujemy używane auto z dużym przebiegiem, do którego wlewano olej mineralny, nie powinno się go zmieniać na syntetyczny. Ten drugi ma właściwości czyszczące, zatem mógłby zapchać filtr oleju zbytymi zanieczyszczeniami oraz uszkodzić uszczelnienia komory spalania. Jeśli już chcemy zmienić, to zacznijmy od półsyntetyku.

Najlepszym momentem na zmianę oleju jest jego wymiana. Olej silnikowy ma swoją ważność, a poza tym się zużywa. Z tych powodu trzeba go wymieniać co roku lub co 10-15 tys. km. Wymiana oleju polega na zlaniu starego, wymianie filtra oleju oraz wlaniu nowego płynu.