Panewka w silniku: czym jest i jak jest zbudowana? Jakie są główne przyczyny i objawy jej uszkodzenia?

Panewka w silniku to jedna z części łożysk ślizgowych. Jej uszkodzenie może przyczynić się do awarii silnika, który w efekcie będzie wymagał kapitalnego remontu. Gdzie się znajduje panewka i jakie ma zadanie?

Jaką funkcję pełni panewka silnika?

Panewka składa się przeważnie z dwóch kawałków w kształcie półksiężyca. Wykonane są one z różnych stopów metali. Po ich skręceniu tworzy się okrąg, a razem z nim powierzchnia łożyskująca. W panewce znajdują się dziurki, przez które do łożyska wpływa olej silnikowy zmniejszający tarcie. Wyróżnia się dwa rodzaje panewek w zależności od ich umiejscowienia:

• korbowodowe – są montowane pomiędzy korbowodem a czopem korbowodowym wału korbowego
• główne – znajdują się między czopem głównym wału korbowego a kadłubem silnika

Panewki transferują energię z pracy tłoka na wał korbowy zmieniając ruch posuwisto-zwroty na obrotowy. Głównym ich zadaniem jest zmniejszenie tarcia pomiędzy korbowodem a wałem korbowym.

W zależności od liczby warstw, jakimi są pokryte panewki, wyróżnia się: trójskładnikowe, dwuskładnikowe i lite. Panewki dwuskładnikowe są przeznaczone do małych silników, a trójskładnikowe z dodatkową warstwą ślizgową do aut pracujących często na wysokich obrotach. Natomiast panewki lite są wykonane w całości ze stopu i mają najniższą trwałość. Z tego powodu są najrzadziej stosowane.

Panewki montowane są w silnikach benzynowych i dieslach. 

Czym jest obrócona panewka i jakie są jej przyczyny?

Obrócona panewka wału korbowego albo korbowodu to częsta usterka w nowoczesnych silnikach. Powoduje ją najczęściej brak oleju. Prawidłowo pracujące panewki, dzięki dopływowi oleju, ślizgają się wale korbowym. Natomiast jeśli brakuje smaru lub jest jego niewystarczająca ilość, panewka jest przesuszona i zaczyna się odkształcać. Tarcie powoduje, że wzrasta jej temperatura i objętość. Po pewnym czasie panewka się odwraca i przyjmuje nieprawidłową pozycję, wymuszając też zmianę położenia wału korbowego.

Brak odpowiedniej ilości oleju silnikowego może wynikać z zaniedbań właściciela – kiedy to nie kontrolował jego poziomu – albo z uszkodzeniem silnika. Przedostające się do oleju paliwo, rozrzedza go, przez co traci on swoje właściwości smarujące. A to w prostej drodze prowadzi do zatarć panewek. Natomiast kiedy właściciel na czas nie wymienia oleju oraz filtra, to do płynu mogą przedostać się zanieczyszczenia, które są w stanie zatkać kanały olejowe i doprowadzić do tarcia w środku silnika.

Do obrócenia się panewek może też dojść wskutek uderzeń i wibracji – luz sprawia, że w czasie ruchu tłoka stopa korbowodu uderza w czop wału. Oczywiście usterka może też wynikać po prostu ze zużycia się części.

Po czym poznać uszkodzoną panewkę?

Oto kilka objawów, które pomogą w tym, jak zdiagnozować uszkodzone panewki:

• problem z uruchomieniem silnika
• nadmierne kopcenie – z rury wydobywa się niebieskawy dym
• niskie ciśnienie oleju
• charakterystyczne metaliczne stukanie
• odczuwalny spadek mocy – samochód będzie potrzebował więcej czasu na rozpędzenie się
• zużycie oleju
• podwyższona temperatura silnika
• odczuwalne wibracje
• widoczne w oleju silnikowym oraz na filtrze bardzo drobne opiłki metalu to oznaka, że panewki się „kończą”

Wprawdzie auto z uszkodzonymi panewkami może przejechać wiele kilometrów, jednak grozi to poważną awarią innych podzespołów, np. zatkaniem przewodów olejowych, pęknięciem korbowodu oraz unieruchomieniem silnika w zasadzie w każdej chwili.

Ile kosztuje wymiana panewki?

Koszt wymiany panewek zależy od kilku czynników i ogólne można podzielić go na cenę części i robocizny. Wymiana samych panewek to stosunkowo nieduży koszt, najtańsze elementy można kupić już za 100 zł/komplet. Kierowcy mają do wyboru części od znanych producentów, jak i chińskie podróbki. Cena panewek zależy właśnie od tego, kto je wykonał i z jakich materiałów oraz od modelu samochodu i silnika, do którego będą montowane. Do tego należy dołączyć koszt oleju silnikowego oraz filtra.

Z kolei koszt robocizny uzależniony jest od złożoności awarii oraz konstrukcji silnika i dostępu do stopy korbowodów i waha się w granicach 100-800 zł. Jeśli uszkodzeniu uległy też inne elementy, np. wał korbowy, blok silnika albo cylindry, za naprawę zapłacimy już znacznie więcej. Poważna naprawa może nas kosztować nawet powyżej 10 tys. zł.

Jak zminimalizować ryzyko uszkodzenia panewki?

Panewki, podobnie jak większość części eksploatacyjnych w samochodzie, ulegają zużyciu z biegiem czasu. Profilaktycznie powinno się je wymieniać co ok. 80-100 tys. km, w zależności od intensywności użytkowania oraz rodzaju silnika. Jednak jest kilka rzeczy, które można zrobić, aby przedłużyć ich żywotność.

Systematyczna wymiana oleju silnikowego i filtrów – olej powinno wymieniać się co roku albo po przejechaniu 10-15 tys. km. Należy wybierać płyny zalecane przez producenta, wysokiej jakości.

Regularne przeglądy techniczne, podczas których mechanik sprawdzi stan pompy olejowej i to czy działa ona z właściwym ciśnieniem.

Właściwe stosowanie uszczelniaczy silnika oraz dodatków do paliwa. Ich nadmiar może przyczyniać się do usterek łożysk korbowodu oraz zapychania kanałów olejowych i filtrów.

Spokojna jazda oraz nienadużywanie wysokich obrotów sprzyjają poprawnej pracy silnika. Nie powinno się też nadwyrężać zimnego silnika ani jeździć na wysokich biegach przy niskich obrotach.

Negatywnie na żywotność panewek wpływa także tuning samochodu. Zwiększony moment obrotowy obciąża elementy montowane seryjnie, które nie zostały przewidziane do pracy w takich warunkach. Rozwiązaniem jest zamontowanie specjalnych panewek przystosowanych do większych obciążeń.

Jeśli już dojdzie do wymiany panewek, warto zainwestować w części najwyższej jakości. Duży wpływ na trwałość panewek ma materiał, z jakiego zostały wykonane. Panewki mogą być wykonane ze stopu łożyskowego, brązu, żeliwa szarego lub tworzywa sztucznego, np. teflonu.

FAQ

Ile jest panewek w silniku?

We współczesnych silnikach benzynowych i wysokoprężnych są dwa rodzaje panewek: korbowodowe – umieszczone pomiędzy korbowodem a czopem korbowodowym wału korbowego oraz główne, które znajdują się między czopem głównym wału korbowego a kadłubem silnika. Ich liczba zależy od liczby cylindrów.

Jakie są konsekwencje jazdy z uszkodzoną panewką?

Uszkodzone panewki mogą doprowadzić do unieruchomienia silnika.

Kiedy należy wymienić panewki?

Mechanicy zalecają profilaktyczną wymianę panewek po przebiegu ok.100-120 tys. km w przypadku silników benzynowych oraz po przejechaniu ok. 80 tys. km dieslami. Panewki wymienia się też po przesunięciu wału korbowego.