Prawo jazdy – kategorie

Chcesz uzyskać prawo jazdy? Sprawdź, jakie pojazdy możesz prowadzić w poszczególnych kategoriach oraz w jakim musisz być wieku, żeby móc zdać egzamin, by je prowadzić. Oto nasz przewodnik po kategoriach prawa jazdy.

Kategorie prawa jazdy

Najpopularniejsze to oczywiście B i A, ale kategorii praw jazdy w polskim systemie prawnym jest znacznie więcej. Trudno się dziwić, bo w zasadzie nie można poruszać się po drogach publicznych żadnym pojazdem, bez odpowiedniego prawa jazdy. Właśnie dlatego kategorii jest aż 17.

Pierwsze prawa jazdy pojawił się w Polsce w 1918 roku. Jednak znacznie wcześniej, bo jeszcze w Polsce rozbiorowej w 1826 roku pojawiły się pierwsze przepisy mówiące o tym, jak poruszać się po drogach. Wszystko za sprawą pojawiających się na drogach pierwszych wozów, najpierw konnych, później parowych a na samym końcu automobili

Najpóźniej z kolei, bo w 1921 roku, powstał kodeks drogowy. Kolejne ustawy regulujące zasady ruchu oraz prawa i obowiązki kierujących i pieszych pochodziły z lat 1961, 1983.

Obecnie obowiązująca Ustawa Prawo o ruchu drogowym potocznie nazywana Kodeksem drogowym została uchwalona 20 czerwca 1997 roku. I właśnie dlatego nie uwzględnia ona wielu czynników, które przez lata zmieniły obraz motoryzacji i sposoby przemieszczania się.
Nie uwzględnia nowych uwarunkowań oraz potrzeby samych uczestników ruchu, kierowców, jak i pieszych, a także obowiązków, jakie na nich ciąża. Przykład? Elektryczne hulajnogi albo wysokość mandatów. Te ostatnie ustalone były ponad dwie dekady temu, w zupełnie innych warunkach ekonomicznych.

Jakie kategorie pojazdów obowiązują w Polsce?

Kategorii jest 17. Najpopularniejszą jest kat. B, która obejmuje przede wszystkim samochody osobowe. Ale nie tylko.
Można odnieść wrażenie, że kategorie podzielone są na grupy, a pierwsza „A” dotyczy tylko i wyłącznie motocykle. Nic bardziej mylnego, na kat. A również można prowadzić pojazd czterokołowy. Jakie? Szczegółowo regulują to przepisy, a ograniczenia dotyczą masy pojazdu, mocy i rodzaju napędu.

Z kolei kat. T nie oznacza prawa jazdy na tramwaj, tylko na traktor. Jednak mając kat. B, z automatu możemy prowadzić ciągnik rolniczy.
Warto także mieć świadomość, że uzyskując prawo jazdy wyższej kategorii, z automatu jesteśmy uprawnieni do prowadzenia pojazdów z niżej kategorii. Przykład? Mając prawo jazdy kat. A, możemy spokojnie kierować pojazdy z kat. A1 i A2.

A co z przyczepkami? Z reguły nie ma oddzielnej kat. E, jednak istnieje ona w połączeniu z kat. B, C i D. Posiadając jednak kat D+C z automatu mamy prawo do kierowaniem pojazdów B+C (jeśli oczywiście mamy prawo jazdy B).

Jakie inne kategorie pojazdów wyróżnia się w naszym kraju?

• kategoria AM,
• kategoria A,
• kategoria A1,
• kategoria A2,
• kategoria B1,
• kategoria B,
• kategoria B + E,
• kategoria C,
• kategoria C1,
• kategoria C1 + E,
• kategoria C + E,
• kategoria D,
• kategoria D1,
• kategoria D1 + E,
• kategoria D + E,
• kategoria T,
• kategoria dotycząca prowadzenia tramwaju.

Kto może otrzymać prawo jazdy i w jakim wieku?

Nie do każdego prawa jazdy musisz mieć ukończone 18 lat. Swoją przygodę z motoryzacją możesz rozpocząć już w wieku 14 lat. Jednak kategorie, w których musisz wykazać się najwyższą odpowiedzialnością, wydawane są dopiero po ukończeniu 24 roku życia.

Jakie kategorie pojazdów obowiązują w Polsce?

Co grozi za jazdę bez prawa jazdy?

Prawo jazdy może zostać odebrane z różnych powodów. Dwa główne to jednak prędkość i punktu karne. Jeśli w terenie zabudowany będziesz jechać o 50 km/h szybciej niż pozwalają na to ograniczenie, tracisz prawo jazdy na 3 miesiące.

Jeśli z kolei uzbierasz 20 (dla kierowców posiadających prawo jazdy krócej niż rok) i 24 punkty (dla kierowców z dłuższym stażem), tracisz prawo jazdy na stałe i całą przygodę z prawkiem zaczynasz od początku. Uwaga! Jeśli masz więcej niż jedną kategorię, to sąd zdecyduje, czy stracisz tylko jedna, czy wszystkie. Uzależnione jest to od wykroczenia, ich historii oraz postawy kierowcy.

Prawo jazdy można jednak stracić także z winnych powodów:

• jazdy pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających,
• spowodowanie wypadku uznanego za przestępstwo,
• ucieczkę z miejsca wypadku,
• przewożenie w aucie więcej osób niż wpisano do dowodu,
• utraty kwalifikacji,
• zmiany stanu zdrowia (fizycznego lub psychicznego), uniemożliwiająca prowadzenie pojazdu, np. pogorszenie wzroku lub zaburzenia psychiczne,
• nieprzystąpienie do egzaminu lub nieokazanie badań lekarskich.

Nie od razu stracisz prawo jazdy na stałe. W zależności od wykroczenia kara wynosi 3 miesiące, 1 rok, 3 lata. W skrajnych przypadkach sąd może orzec dłuższy zakaz prowadzenie pojazdów z dożywotnim zakazem włącznie.

Jazda mimo zakazu

Jeśli policja lub inne organa zatrzymają dokument na określony czas, a kierowca mimo tego wsiądzie za kółko, naraża się na przedłużenie zakazu prowadzenia pojazdów do 6 miesięcy lub cofnięcie uprawnień do prowadzenia pojazdów.

Jeśli kierowcy odebrano prawo jazdy na stałe, a ten nie będzie stosował się do zakazu, musi liczyć się z poważniejszymi konsekwencjami. Grożą mu 2 lata więzienia. Złamanie wydanego przez sąd zakazu to już ryzyko pozbawienia wolności od 3 miesięcy nawet do 5 lat oraz zakaz prowadzenia pojazdów do 15 lat.

Straciłeś prawo jazdy, jak je odzyskać?

Jeśli nie masz prawa jazda, nie możesz prowadzić żadnego pojazdu. Osoba, która wsiądzie za kierownicę, mimo że dokument został jej odebrany, naraża się na dodatkowe konsekwencje prawne i finansowe np. dodatkowa grzywna i przedłużenie zakazu z odebraniem prawa jazdy włącznie.

Gdy jednak już dojdzie do odebrania prawa jazdy, trzeba zgłosić się do starosty po skierowanie, a następnie zgłosić się do ośrodka, w którym odbędą się egzaminy. Ponowne zdanie testu teoretycznego i egzaminu praktycznego to bowiem jedyny sposób na odzyskanie możliwości korzystania z pojazdów. Podobnie jak w przypadku pierwszorazowego przystąpienia do egzaminu, tak w przypadku niepowodzeń po utracie uprawnień można podchodzić do niego kilkakrotnie.

Czym na kat. B?

Mając prawo jazdy kategorii B, można prowadzić nie tylko samochód, ale także motorower, czterokołowiec, a nawet pojazd z przyczepą.
O ile pojazdy kat. B obejmują przede wszystkim auta osobowe, których masa nie przekracza 3,5 tony, to pojazdy należące do kat. C mogą ważyć więcej. Kat. C1 różni się od kat. C tylko tym, że samochody, które obejmuje, mogą mieć maksymalnie 7,5 t. wagi.

Poza tym do kat. C i C1 należą następujące pojazdy:

• kat. AM,
• z przyczepą o wadze do 750 kg,
• wolnobieżne,
• wolnobieżne z lekką przyczepą (do 750 kg),
• ciągniki rolnicze,
• ciągniki rolnicze z lekką przyczepą (do 750 kg).

Warto wspomnieć również o pojazdach należących do kategorii: C1 + E oraz C + E. Należą do nich ciągniki rolnicze z przyczepami, oraz pojazdy wolnobieżne z przyczepami. Oprócz nich pojazdem kat. C1 + E jest pojazd z kat. C1 z przyczepą (o łącznej wadze do 12 t.), natomiast pojazdem kat. C + E jest pojazd kat. C z przyczepą.

Podobny podział dotyczy pojazdów kat. D, D1, D + E oraz D1 + E. Różnica w stosunku do kat. C i podobnych jest taka, że osoby z uprawnieniami kat. D mogą poruszać się autobusami, także tymi z lekką przyczepą. Kat. D1 bardziej precyzuje parametry autobusu, który może prowadzić uprawniony kierowca. W tym przypadku mowa jest o autobusach do 8 m długości i z 17 miejscami wewnątrz (łącznie z miejscem dla kierowcy).

Prawo jazdy – bezterminowo?

Osoby, które zdały prawo jazdy do 21 stycznia 2013 roku, otrzymywały dokument wydawany bezterminowo. Wszystkie kolejne posiadały już datę ważności. Trzeba je wymieniać co 15 lat. Zmiana prawa w tej kwestii nie oznacza jednak, że kierowcy będą musieli powtórnie zdawać egzamin, aby otrzymać nowe uprawnienia. Wymianie podlega jedynie dokument i zdjęcie.

Przy okazji wymiany dokumentu nie ma konieczności przeprowadzania dodatkowych badań lekarskich, choć wydaje się to zasadne. Jak na razie jednak nie ma woli takiej zmiany, podobnie jak nie ma woli do wprowadzenia nakazu badań lekarskich po osiągnięcia przez kierowcę określonego wieku.

Prawo jazdy w telefonie

A na koniec najważniejsze, jeśli już zdobędziesz wymarzone prawo jazdy, wcale nie musisz wozić go ze sobą. Wystarczy, że pobierzesz aplikację mObywatel i prawo jazdy będziesz miał w telefonie. Więcej o tym pisaliśmy TUTAJ.