Samochód zabytkowy – jakie ma przywileje i kiedy auto się nim staje

Samochód zabytkowy jest pojazdem o szczególnych przywilejach. Musi spełniać ściśle określone kryteria. Objaśniamy najważniejsze z nich.

Samochód zabytkowy – ile lat musi mieć?

Polskie przepisy poruszające kwestie rejestracji pojazdu jako samochód zabytkowy reguluje ustawa prawo o ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 roku. W ostatnim czasie wprowadzono jednak kilka zmian w tym akcie prawnym.

Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami, samochodem zabytkowym może stać się egzemplarz:

• mający przynajmniej 30 lat
• będący modelem nieprodukowanym od 15 lat

Przy tej okazji warto wspomnieć, że wspomniane kryteria mogą różnić się w odniesieniu do poszczególnych regionów naszego kraju. Wynika to z faktu, że organem podejmującym decyzję co do wieku samochodu zabytkowego jest Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Samochód zabytkowy – jakie inne kryteria musi spełniać?

Kryteria dla województw z wyłączeniem mazowieckiego i lubuskiego

Aby uzyskać możliwość zarejestrowania samochodu jako pojazd zabytkowy, należy spełnić następujące wymagania:

• kryteria wiekowe, o których wspominaliśmy wcześniej (auto minimum trzydziestoletnie, nieprodukowane od co najmniej 15 lat)
• w samochodzie powinno znajdować się 75% oryginalnych części (stąd czasami możemy spotkać na ulicach egzemplarze pojazdów zabytkowych wyposażonych w nowoczesne dodatki)
• auto musi otrzymać pozytywną opinię Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz rzeczoznawcy, który zamieszcza szczegółowy opis pojazdu w tzw. Białej Karcie (Karta Ewidencji Ruchomych Zabytków Techniki)

Istnieją jednak dodatkowe kryteria, dzięki którym uzyskanie żółtych tablic rejestracyjnych przypisanych do samochodów zabytkowych jest możliwe:

• auto było użytkowane przez ważną i znaną na osobę
• pojazd jest wyjątkowo rzadkim egzemplarzem lub posiada niespotykaną konstrukcję
• samochód odegrał istotną rolę w historii motoryzacji lub uczestniczył w ważnym historycznym wydarzeniu
• konkretny egzemplarz stanowi element kolekcji, a więc jeśli właściciel posiada kilka wiekowych modeli danej marki i jeden współczesny, to ten ostatni również ma szansę stać się zabytkiem (do takiego pojazdu nie wszędzie wymagane jest sporządzanie białej karty, ale właściciel powinien okazać dokument poświadczający fakt, że auto znajduje się w kolekcji muzealnej). Dzięki temu, możliwe jest traktowanie współczesnych modeli jako pojazdów kolekcjonerskich. Taki egzemplarz wyposażony jest w żółte tablice przypisane do samochodów zabytkowych, ale zabytkiem oczywiście nie jest.

Warto przy okazji wiedzieć, że w powyższych kwestiach organem ostatecznie decydującym o uznaniu pojazdu za auto zabytkowe jest Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Kryteria dla województwa mazowieckiego:

• minimalny wiek samochodu to 35 lat
• zakończenie produkcji danego modelu miało miejsce nie wcześniej niż 20 lat temu

Najciekawsze są jednak nowe kryteria dla tego województwa, wprowadzone od 1 maja 2023 roku. A należą do nich (cytat ze strony Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Warszawie):

„pojazd nie należy do produkcji masowej; (…)

stanowi świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia i jego zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową;

świadczy o kulturze materialnej, charakterystycznej dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentuje poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego;

rzadkość występowania zarówno na rynku krajowym jak i zagranicznym;

unikalność rozwiązań konstrukcyjnych i technicznych, innowacyjnych dla okresu powstania pojazdu;

pojazd składa się z oryginalnie wykonanych części lub został odrestaurowany na bazie oryginalnych części i dokumentów;

powiązanie z ważnymi wydarzeniami historycznymi, osobistościami lub osiągnięciami sportowymi;

zmiany pojazdu wykonane są zgodnie z technologią okresu produkcji.

dokumentuje etapy rozwoju techniki motoryzacyjnej (…)”

Zmiany w przepisach wywołały oburzenie wielu osób, w tym oczywiście większości miłośników klasycznej motoryzacji. Analizując szczegółowo powyższe zapisy i postanowienia, można dojść do wniosku, że od 1 maja 2023 roku, na terenie województwa mazowieckiego niewielu osobom uda się zarejestrować samochód jako pojazd zabytkowy. Mało które auto będzie spełniać nowe wymagania, z których najbardziej kontrowersyjny jest pierwszy zapis mówiący o tym, że samochód nie może należeć do produkcji masowej.

Podobne utrudnienia czekają na osoby chcące zarejestrować w ten sposób auto na terenie województwa lubuskiego. W tym przypadku minimalny wiek określono na 40 lat, a model nie może być produkowany od co najmniej 20 lat.

Co najciekawsze, unijne przepisy dotyczące tej kwestii jasno określają wiek samochodu zabytkowego na minimum 30 lat. Trudno jest więc zrozumieć pojawienie się odstępstw od tej reguły. A jeszcze trudniej, dlaczego przepisy nie są ujednolicone, tylko różnią się w zależności od województwa.

Samochód zabytkowy – przywileje

Jeśli w końcu uda nam się zarejestrować pojazd jako samochód zabytkowy, to czeka na nas kilka przywilejów związanych z poruszaniem się takim autem:

• możliwość wjazdu do tzw. czystych stref transportu
• brak obowiązku wykonywania co roku przeglądu technicznego (badanie techniczne przeprowadzane jest tylko raz, na etapie rejestracji)
• brak konieczności posiadania ciągłości ubezpieczenia (polisę możemy wykupić np. w momencie, kiedy zechcemy wyjechać autem na drogi publiczne), a i stawki są w wielu przypadkach bardzo atrakcyjne

Auto zabytkowe – jak zdobyć żółte tablice?

Po zakupie samochodu, który według nas ma szansę stać się pojazdem zabytkowym, skontaktujmy się z rzeczoznawcą. Osoba ta musi być uprawniona do wystawiania opinii, na podstawie których uzyskamy tzw. białą kartę. W dokumencie będzie jasno ujęte, z jakim samochodem Wojewódzki Konserwator Zabytków ma do czynienia, co powinno zwiększyć szansę na uzyskanie pozytywnej opinii.

Warto podkreślić, że wspomnianą kartę możemy przygotować sami, co pozwoli zaoszczędzić co najmniej kilkaset złotych. Jednak powierzenie tego zadania certyfikowanemu rzeczoznawcy samochodowemu jest znacznie pewniejsze. To istotne, biorąc pod uwagę fakt, że czas rozpatrzenia wniosku może wynieść nawet miesiąc.

Po złożeniu niezbędnych dokumentów oczekujemy na pozytywną opinie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Dysponując pozytywną opinią, udajemy się do Okręgowej Stacji Kontroli Pojazdów. Po przeprowadzonym (z sukcesem) badaniu technicznym nie pozostaje nam nic innego jak odwiedzić Wydział Komunikacji celem zarejestrowania auta.

Koszt całej operacji powinien zamknąć się w przedziale od kilkuset złotych do około 1500 zł. Wszystko tak naprawdę zależy od konkretnej Okręgowej Stacji Kontroli Pojazdów i rzeczoznawcy. Te dwa podmioty ustalają bowiem koszty wedle własnych kryteriów.

Samochód zabytkowy – plusy i minusy posiadania

Plusy:

• możliwość wjazdu do czystych stref transportu, tam, gdzie samochody niespełniające określonych norm emisji spalin nie mogą się zgodnie z prawem poruszać
• brak przymusu ciągłości ubezpieczenia OC (polisę wykupujemy tylko wtedy, kiedy mamy zamiar korzystać z auta)
• atrakcyjne ceny zakupu polisy ubezpieczeniowej
• brak konieczności wykonywania badania technicznego co roku

Minusy:

• koszty związane z zarejestrowaniem takiego samochodu
• konieczność konsultacji z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, jeśli planujemy poddać auto kolejnej renowacji
• brak możliwości uzyskania płatnych, indywidualnych tablic rejestracyjnych
• w trakcie naprawy samochodu powinniśmy korzystać w większości z oryginalnych części
• w przypadku sprzedaży takiego pojazdu poza granice Polski wymagana jest zgoda Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków

Obowiązki właściciela starego samochodu

Należy pamiętać, aby samochód posiadający charakterystyczne, żółte tablice rejestracyjne przeznaczone dla aut zabytkowych, utrzymać w jak najlepszej kondycji. Uzyskanie tego rodzaju tablic nie zwalnia nas z obowiązku dbania o samochód.

Nie powinniśmy również przeprowadzać żadnych modyfikacji ani gruntownych remontów bez zgody Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W przeciwnym razie możemy narazić się na poważne kłopoty, zarówno związane z kwestiami prawnymi, jak i finansowymi.

Podsumowanie

Posiadanie samochodu zabytkowego pozwoli nam zdecydowanie bardziej wyróżnić się z tłumu. Niestety zdarzały się przypadki, kiedy próbowano ominąć inne obowiązujące przepisy, właśnie korzystając z możliwości rejestracji pojazdu jako auto zabytkowe. Być może również dlatego zaostrzono kryteria związane z tym tematem, w związku z czym wyraźniej widać różnice między pojazdem zabytkowym a kolekcjonerskim.

Szkoda tylko, że nie pomyślano o prawdziwych miłośnikach starych samochodów, którym jazda z żółtymi tablicami rejestracyjnymi pozwalała zaoszczędzić sporo czasu i pieniędzy. Pozostaje mieć nadzieję, że wspomniane wymagania zostaną raz jeszcze dokładnie przeanalizowane i skorygowane celem dopasowania do rzeczywistych warunków.