Samochody zabytkowe – najważniejsze informacje dla przyszłego posiadacza

Zgodnie z polskim prawem samochody zabytkowe to wyłącznie pojazdy wpisane do rejestru zabytków, znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków lub umieszczone w inwentarzu muzealiów. Jak wygląda proces rejestracji? Jakie obowiązki w związku z posiadaniem samochodu zabytkowego ma jego właściciel?

Po jakim czasie samochód jest zabytkiem?

Zasadniczo samochody mogą zyskać miano zabytku, jeśli:

• mają przynajmniej 25 lat
• dany model nie jest produkowany przynajmniej od 15 lat
• w egzemplarzu zachowane jest przynajmniej 75% oryginalnych części

Warto pamiętać, że zgodnie z ustawą o ochronie zabytków art. 3 za zabytek uważa się nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.

Natomiast art. 6 stanowi m.in., że opiece i ochronie podlegają zabytki ruchome będące wytworami techniki, zwłaszcza środkami transportu świadczącymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentującymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego. Kurateli podlegają też przedmioty upamiętniające wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji.

Zatem jeśli auto nie spełnia kryteriów wieku, ale zgodnie z przepisami o ochronie zabytków może za takowe uchodzić, decyzję w tej sprawie podejmuje konserwator na podstawie opinii rzeczoznawcy.

W niektórych województwach konserwatorzy zaostrzają powyższe kryteria. I tak w województwie mazowieckim od 1 maja 2023 r. do rejestru są wpisywane pojazdy mające minimum 35 lat, i niebędące w produkcji od co najmniej od 20 lat. Co więcej, samochód zabytkowy nie może należeć do produkcji masowej.

Z kolei w województwie dolnośląskim od 1 lutego 2023 r. do ewidencji zabytków wpisywane są tylko pojazdy: mające co najmniej 30 lat; których produkcja zakończyła się 15 lat temu; nie są wykorzystywane na co dzień zgodnie z ich pierwotnym przeznaczeniem.

Zatem warto na bieżąco śledzić informacje dotyczące wpisów na stronach internetowych wojewódzkich konserwatorów zabytków.

Pojazd historyczny

Warto podkreślić, że nie każdy pojazd zabytkowy jest pojazdem historycznym. Ten drugi został dokładnie zdefiniowany w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Zgodnie z przepisami pojazdem historycznym jest:

• auto zabytkowe w myśl prawa drogowego
• samochód mający co najmniej 40 lat
• pojazd mający co najmniej 25 lat, ale uznany przez rzeczoznawcę samochodowego za unikatowy lub mający szczególne znaczenie dla udokumentowania historii motoryzacji

Jaki samochody zabytkowe kupić. Ile kosztuje zabytkowe auto?

Poniżej podajemy kilka przykładowych samochodów zabytkowych dostępnych w serwisach ogłoszeniowych.

• Alfa Romeo Spider 2.0 – cena 50 tys. 900 zł. Rok produkcji: 1987, silnik: benzyna 1962 cm3, moc: 117 KM, przebieg: 108 tys. km.
• FSO Polonez 1.5 w cenie 39 tys. 900 zł. Rok produkcji: 1991, silnik benzynowy, rzędowy, górnozaworowy, chłodzony cieczą o wymuszonym obiegu o pojemności 1481 cm3, mocy 82 KM (60 KW) przy 5200 obr./min., przebieg 32 676 km.
• VAZ Lada 2105 – cena 49 tys. 500 zł. Rok produkcji: 1984, silnik benzynowy, rzędowy, górnozaworowy, o pojemności 1294 cm3, mocy 69 KM (51 KW), przebieg: 70019 km.
• Mercedes 350 SEL – cena 58 tys. zł. Rok produkcji: 1979 roku, silnik benzyna 3,5 l V8, moc 196 KM, przebieg 190 tys. km.

Jakie przywileje mają samochody zabytkowe i czy opłaca się rejestrować zabytek?

Rejestracja samochodu na zabytek wiąże się nie tylko z korzyściami, ale i z wieloma ograniczeniami. Przede wszystkim auto nie może być używane do celów zarobkowych. Naprawy muszą być dokonywane pod kuratelą i za zgodą konserwatora, przy czym auto musi mieć ciągle 75% oryginalnych części.

Wadą też jest długi czas uzyskania żółtych tablic oraz wysoki koszt rejestracji. Poza tym, jeśli już raz auto uzyska status zabytku, to nie ma możliwości odwrotu.

Ile kosztuje rejestracja na żółte tablice?

Pierwszym etapem uzyskania tzw. żółtych tablic jest wpis do ewidencji pojazdów zabytkowych. W tym celu należy dostarczyć do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i przedłożyć:

• wniosek o wpis do ewidencji
• opinię rzeczoznawcy samochodowego
• kartę ewidencyjną zabytku opracowana zgodnie z instrukcjami Narodowego Instytutu Dziedzictwa, zwaną potocznie „białą kartą pojazdu". Zawiera ona m.in. rzetelny opis pojazdu i numery pozwalające na jednoznaczną identyfikację pojazdu i musi być wydrukowana na papierze o grubości min. 200 g/m2
• dokument potwierdzający prawo własności do samochodu

Na tej podstawie konserwator podejmie decyzję. Koszt wydania białej karty to ok. 400-800 zł. Natomiast za wypełnienie jej rzeczoznawcę wraz z wykonaniem fotografii pojazdu i opinii zapłacimy ok. 1000 zł.

Kolejnym krokiem są badania techniczne. Za nie zapłacimy: 305 zł w przypadku samochodu zabytkowego osobowego i 193 zł za motocykl albo motorower.

Po uzyskaniu dokumentu poduszczającego pojazd zabytkowy do ruchu należy udać się do wydziału komunikacji w celu rejestracji auta. Zgłaszamy się tam z wypełnionym wnioskiem, dokumentem własności auta, dowodem (lub oświadczeniem o jego braku) i tablicami rejestracyjnymi.

Opłaty za wydanie żółtych tablic, druków i innych oznaczeń wynoszą:

• dla samochodu zabytkowego: 180 zł (tablice rejestracyjne: 100 zł, dowód rejestracyjny: 54 zł, znaki legalizacyjne: 12,50 zł, pozwolenie czasowe 13,50 zł)
• dla motocykla lub motoroweru: 130 zł (tablica rejestracyjna: 50 zł, dowód rejestracyjny: 54 zł, znaki legalizacyjne: 12,50 zł, pozwolenie czasowe 13,50 zł)

Zatem całkowity koszt rejestracji auta zabytkowego może wynieść nawet 2 tys. zł.

Przywileje samochodów zabytkowych

Brak okresowych badań technicznych. Zgodnie z prawem drogowym art. 81 auta zabytkowe nie podlegają okresowym badaniom technicznym. Ich ocena co do zgodności z warunkami technicznymi odbywa się przed pierwszą rejestracją na terenie kraju. Pod warunkiem że nie są wykorzystywane do zarobkowego transportu drogowego.

Krótkoterminowe OC. Zgodnie z przepisami, właściciele pojazdów historycznych i samochodów zabytkowych muszą posiadać ubezpieczenie OC, ale tylko wtedy kiedy auto jest użytkowane. Co oznacza, że można wykupić polisę krótkoterminową np. na 30 dni albo tylko na okres letni.

Czy opłaca się rejestrować zabytek?

Jazda samochodem zabytkowym to dla wielu miłośników motoryzacji prestiż. Choć zdarza się, że kierowcy takich aut są ograniczeni np. przez zakaz jazdy w porze nocnej, po autostradach albo przez niski poziom dopuszczalnej prędkości, to i tak jest wielu zwolenników pojazdów zabytkowych. Są one oryginalne i zwracają uwagę każdego człowieka.

Niewątpliwą zaletą takich aut to, że właściciele nie muszą jeździć na coroczne badania kontrolne oraz wykupować polisy OC. Wadami zaś wysokie koszty rejestracji, zakupu i ewentualnych napraw.

Wiele osób traktuje zakup zabytkowego samochodu jako inwestycję. Dobrze utrzymane nie tracą na swojej wartości, a wręcz z każdy rokiem ich cena rośnie.