Systemy bezpieczeństwa. Co dają i jak je rozpoznać?

We współczesnym samochodzie systemy bezpieczeństwa są wszędzie. Jedne ratują nas przed stłuczką, inne przed wypadkiem, a jeszcze inne dbają jedynie o nasz komfort. Jak odnaleźć się w gąszczu nowoczesnej techniki? Oto przewodnik po świecie elektroniki samochodowej.

ABS i ESP to dzisiaj w samochodzie absolutna podstawa. Nie jest to już tylko fanaberia i gadżet, ale obowiązkowe wyposażenie każdego auta. Jak one działają? Więcej o tym pisaliśmy TUTAJ.

Jednak systemów bezpieczeństwa czynnego we współczesnym samochodzie jest znacznie więcej. Ba, jest ich tyle, że wielu producentów rezygnuje z wyliczanki wszystkich pojedynczo i zaczyna operować jedną nazwą dla całego pakietu systemów wspierających jazdę.

Te same systemy w różnych markach różnie się nazywają. Różnią się też działaniem. I choć różnice są czasami subtelne, jedne reagują na te same bodźce mocniej, inne słabiej, jedne mają mniejszy zasięg inne większy, wreszcie jedne mają większy zakres regulacji, a inne oferują nieco inne funkcje dodatkowe. Co do zasady jednak działają one dość podobnie.

W czym zatem pomagają systemy bezpieczeństwa? Jak działają i czy naprawdę są tak pomocne?

Aktywny tempomat (ACC)

To rozwinięcie funkcji znanego i popularnego tempomatu, urządzenia, która ma utrzymywać zadaną prędkość samochodu bez konieczności wciskania pedału gazu. Aktywny w tym przypadku, znaczy tyle, że tempomat potrafi dostosować prędkość do warunków i stylu jazdy, a także, a może przede wszystkim, do obowiązujących na danym odcinku drogi ograniczeń prędkości.

Radary umieszczone z przodu pojazdu mierzą prędkość naszego pojazdu, a także prędkość i odległość jadącego przed nami auta. Dzięki temu samochód potrafi utrzymywać zadaną prędkość i odległość, a także w miarę potrzeby przyspieszyć lub zwolnić (jeśli robi to auto przed nami).

systemy bezpieczeństwa – aktywny tempomat ACC

Czujniki na bieżąco monitorują obszar przed samochodem.  Wciskając pedał przyspieszenia, kierowca może przerwać działanie ACC i mocniej przyspieszyć. Wciśnięcie pedału hamulca powoduje natychmiastową dezaktywację funkcji ACC. Co więcej, wszystkie komunikaty z systemu są widoczne na wyświetlaczu.

Jednak zaawansowane samochody i nowoczesne Systemy bezpieczeństwa, także aktywne tempomaty potrafią znacznie więcej. Korzystając z danych GPS i przy wyznaczonej w nawigacji trasie, samochód wie, kiedy na trasie pojawia się łuk, zakręt, rondo i w odpowiednim momencie sam dostosuje prędkość do warunków jazdy. Więcej, gdy na trasie pojawi się wzniesienie, auto zredukuje bieg, by łatwiej było pokonać przeszkodę.

Aktywny tempomat potrafi też pomóc podczas jazdy w korku. Nawet po zatrzymaniu auta, jeśli nie minie wyznaczony czas kilku sekund, auto samo ruszy, „widząc” ruszające auto przed sobą.

W zależności od marki i modelu samochodu aktywny tempomat może działać w różnym zakresie prędkości. W przeważającej większości przypadków jest to jednak przedział od 30 do 160 km/h. W autach bardziej zaawansowanych granica ta jest rozciągnięta od 0 do nawet 250 km/h.

Asystent parkowania (Park Assist)

Asystent parkowania z założenia ma nas wyręczyć przy parkowaniu. W niektórych samochodach wspiera kierowcę przy parkowaniu równoległym, w niektórych także prostopadłym. Po wciśnięciu przycisku i aktywacji systemy bezpieczeństwa, a w tym przypadku , czujniki radarowe służące normalnie do mierzenia odległości podczas parkowania monitorują przestrzeń wokół pojazdu i pozwalają ocenić, gdzie jest wolna przestrzeń do zaparkowania.

Samochód musi przy tym poruszać się z prędkością poniżej 40 km/h i w odległości 0,5 do 1,5 m od krawędzi drogi. Przy przejeżdżaniu Park Assist skanuje zarówno prawą, jak i lewą stronę drogi (np. na drogach jednokierunkowych), poszukując miejsca parkingowego. Jeśli zostanie ono zdefiniowane, samochód bez naszego udziału skręci kierownicą, by auto wjechało w miejsce postojowe.

W niektórych samochodach rola kierowcy ograniczy się jedynie do dodawania gazu, zmiany biegu i zatrzymania auta, inne już dzisiaj potrafią nawet to robić za nas. Najbardziej rozwinięte systemy wsparcia parkowania potrafią zaparkować, gdy kierowcy nie ma nawet w aucie. Wymaga to jednak specjalnego kluczyka z możliwością uruchomienia funkcji właśnie na nim.

Czy na co dzień taki asystent to faktycznie duża pomoc? Biorąc pod uwagę, że najlepsze systemy potrafią zmieścić auto w luce większej od niego samego zaledwie o pół metra, to z pewnością duża pomoc. Nawet, biorąc pod uwagę nieco dłuższy czas parkowania.

Asystent skrzyżowań

Ten asystent wykorzystuje czujniki radarowe zamontowane z przodu nadwozia. Systemy bezpieczeństwa monitorują obszar przed samochodem i przy prędkości poniżej 30 km/h mogą ostrzec optycznie i akustycznie przed pojazdami zbliżającymi się z boku.

Jeżeli poza obszarem widoczności kierowcy zbliża się inny uczestnik ruchu, a samochód porusza się do przodu z prędkością poniżej 10 km/h, system może zainicjować awaryjne hamowanie, by uniknąć kolizji.

Asystent skrzyżowań ułatwia kierowcy wyjazd np. z bramy i wjazd na skrzyżowania o ograniczonej widoczności.

Asystent widoczności nocą

To nic innego jak kamera na podczerwień, która obserwuje drogę na odległość ok. 150 metrów. Dzięki falom podczerwonym na szarym ekranie widać wszystko, co wydziela ciepło w tym ludzi i zwierzęta.

Niektóre systemy po wykryciu np. pieszego potrafią uruchomić reflektory i skierować w jego kierunku błysk światła, inne na ostrzega z kolei kierowcę sygnałem dźwiękowym lub świetlnym na desce rozdzielczej.

Jedno jest pewne, kamera podczerwona w ciemności widzi dalej niż człowiek. Widzi także lepiej podczas mgły lub deszczu, dając cenne sekundy na reakcję.

Asystent wyjazdu z miejsca parkingowego

W granicach możliwości systemu asystent wyjazdu wspiera kierowcę przy wyjeżdżaniu z miejsca parkingowego. W zależności od marki samochodu asystent działa z przodu, jak i z tyłu auta. A wszystko dzięki czujnikom w zderzakach.

Układ o wiele dokładniej i wcześniej niż kierowca monitoruje strefę wokół samochodu. Jeżeli w tym obszarze wykryje inny pojazd zagrażający bezpieczeństwu manewru, system ostrzeże kierowcę. Jeśli kierowca nie zareaguje, w krytycznej sytuacji system może zahamować, by zmniejszyć prędkość zderzenia lub zatrzymać auto i zapobiec kolizji.

Asystent zjazdu i ruszania na wzniesieniach (Hill Holder)

To jeden z prostszych i bardziej przydatnych systemów. Przede wszystkim zapobiega stoczeniu się auta podczas ruszania na wzniesieniu.

Asystent ruszania na wzniesieniach przez maksymalnie dwie/trzy sekundy utrzymuje ciśnienie w układzie hamowania, w zależności od kąta nachylenia i ustawienia pedału przyspieszenia. W momencie, gdy auto rusza, hamulce automatycznie zostają zwolnione.

W najnowocześniejszym wydaniu służy także jako pomoc przy stromych zjazdów. System pozwala utrzymać stałą zadaną prędkość do ok. 4 km/h nawet przy dużych wzniesieniach.

Asystent jazdy w korkach

Asystent jazdy w korkach wykorzystuje funkcje aktywnego tempomatu ACC i asystenta utrzymania pasa ruchu Lane Assist, by umożliwić w korku wygodne podążanie za znajdującym się z przodu pojazdem.

Podczas jazdy z prędkością od 0 do 60 km/h z częstym zatrzymywaniem się i ruszaniem, system w granicach swoich możliwości i przy stałej kontroli ze strony kierowcy przejmuje na siebie kierowanie, przyspieszanie i hamowanie. System może także zupełnie zatrzymać samochód i jeżeli postój nie trwa dłużej niż kilka sekund – samodzielnie ruszyć.

W odróżnieniu od ACC asystent jazdy w korkach wykorzystuje kamerę za przednią szybą, która obserwuje poziome oznakowania na jezdni. Dzięki temu samochód jest utrzymywany na swoim pasie ruchu. System odciąża kierowcę w korku i może pomóc uniknąć typowych w takich sytuacjach kolizji.

Asystent utrzymania pasa ruchu (Lane Assist)

Aktywny asystent utrzymania pasa ruchu Lane Assist pomaga uniknąć wypadków spowodowanych przypadkowym opuszczeniem pasa ruchu i poprawia bezpieczeństwo na autostradach i dobrze oznakowanych drogach ekspresowych.

Dzięki monitorowaniu pasów po obu stronach jezdni asystent utrzymuje samochód w pasie ruchu. Pierwsze wersje Lane Assist działały dość nieprzyjemnie, angażując układ kierowniczy dopiero w chwili najechania na którąkolwiek z linii. Prowadziło to do niepożądanego odbijania się samochodu od prawej do lewej i tak w kółka, aż do wyłączenia systemu.

Obecne systemy „potrafią” utrzymać samochód w środku pasa z większą dokładnością analizując położenie względem linii. Jeżeli system stwierdzi, że samochód w sposób niezamierzony zjeżdża z pasa ruchu, ostrzeże kierowcę sygnałem wizualnym oraz skoryguje tor jazdy. Jeżeli siła skrętu nie pomoże utrzymać pojazdu na właściwym torze ruchu, kierowca zostanie ostrzeżony wibracją kierownicy.

Gdy Lane Assist przez dłuższy czas nie rozpozna wyraźnego aktywnego ruchu kierownicą przez kierowcę, uruchomi sygnał dźwiękowy oraz świetlny wzywające kierowcę do przejęcia kontroli. Niestety z uwagi na brak uregulowań prawnych dot. Autonomicznej jazdy, po wyznaczonym czasie (przeważnie to ok. 30-45 sekund) system automatycznie się wyłączy.

Wyjątkiem jest system stosowany przez markę Volkswagen. Jeśli kierowca nie zareaguje na ostrzeżenia, system uznaje, że musiało dojść do zasłabnięcia kierowcy lub omdlenia. Wtedy Lane Assist wraz z pozostałymi systemami utrzymują samochód na pasie ruchu, póki warunki nie pozwolą na zmianę pasa i zatrzymanie auta na pasie awaryjnym. Jednocześnie system wywoła automatycznie sygnał pomocy, wysyłając do centrali pozycję zatrzymania.

Asystent zmiany pasa ruchu (Side Assist)

Asystent zmiany pasa ruchu wspiera kierowcę przy zmianie pasa ruchu. Dwa systemy radarowe z tyłu nadwozia monitorują obszar do ok. 50 metrów za samochodem oraz martwe pole widzenia z boku samochodu.

Niezależnie od zmiany pasa ruchu, Side Assist sygnalizuje wszystkie pojazdy znajdujące się w miejscu krytycznym dla zmiany pasa ruchu. W odpowiednim lusterku zaczyna się świecić dioda, zwracając kierowcy uwagę na potencjalne zagrożenie. Jeżeli kierowca mimo to włączy kierunkowskaz, dioda zacznie migać jaśniejszym światłem, sygnalizując niebezpieczeństwo.

Aby nie odwracać uwagi kierowcy niepotrzebnymi ostrzeżeniami, system uwzględnia różnicę prędkości i sygnalizuje tylko te pojazdy, które rzeczywiście mogłyby stanowić zagrożenie przy zmianie pasa ruchu.

W zależności od producenta Side Assist pracuje od prędkości 30 km/h i aktywowany jest przyciskiem.

System kontroli martwego pola (Blind Spot)

Czujniki radarowe z tyłu nadwozia obserwują obszar za samochodem oraz po bokach i w granicach możliwości systemu mogą rozpoznać pojazdy w odległości do 20 metrów. System Blind Spot działa od prędkości 15 km/h i diodą w lusterku zewnętrznym może informować kierowcę o obecności pojazdu lub innego obiektu w monitorowanym obszarze.

Jeżeli w niebezpiecznej odległości znajduje się inny uczestnik ruchu, dioda w lusterku świeci światłem stałym. Jeśli kierowca mimo ostrzeżenia włączy kierunkowskaz, dioda zacznie migać ze zwiększoną intensywnością.

Systemy bezpieczeństwa – na tym nie koniec

To nadal nie wszystkie systemy, które znaleźć można we współczesnych samochodach. Choć jest ich naprawdę sporo, nadal w przypadku samochodów nie możemy mówić o jeździe autonomicznej, która ze względów prawnych nadal jest zabroniona. Jednak nawet z tymi systemami, samochody nie poradziłyby sobie samemu na drodze. Nadal to kierowca, choć stanowi najsłabsze ogniowo, za kierownicą jest najważniejszy.

Systemy bezpieczeństwa a dokładniej mówiąc ich jakość postanowiło badać stowarzyszenie EuroNCAP. Podczas testów, w których przyznawane są gwiazdki za bezpieczeństwo bierne i czynne, systemy odgrywają znaczącą role.