Ustawienie zbieżności kół – czym jest, ile kosztuje?

Samochód jest niestabilny podczas jazdy? Opony nierówno i nadmiernie się zużywają? Przyczyną takiego stanu rzeczy mogą być nieprawidłowe ustawienie zbieżności czy geometrii kół. Te dwa pojęcia są niezwykle ważne podczas eksploatacji, ponieważ w istotnym stopniu wpływają na komfort oraz bezpieczeństwo jazdy. 

Odpowiednia geometria kół, będąca pojęciem nadrzędnym w stosunku do zbieżności, pozytywnie wpływa nie tylko na bezpieczeństwo, ale i na komfort jazdy. Przy okazji wydłuża żywotności poszczególnych elementów zawieszenia.

Ba, jej prawidłowe parametry przyczyniają się również do dłuższego „życie” opon, a nawet do ograniczenia zużycia paliwa. W końcu, dzięki niej elementy jezdne samochodu znajdują się wobec siebie w idealnym położeniu.

Czym są geometria i zbieżność kół?

Geometria i zbieżność to dwa różne pojęcia, choć wzajemnie się one uzupełniają. Dlaczego? Ustawienie zbieżności jest bowiem częścią składową geometrii. Polega ono na uzyskaniu takiej wartości położenia kół danej osi względem siebie (patrząc od góry), aby mieściły się w przedziale wyznaczonym przez producenta.

W większości współczesnych samochodów koła na jednej osi nie są położone idealnie równolegle wobec siebie, tylko skierowane pod bardzo niedużym kątem do wewnątrz lub na zewnątrz. Wynika to z konieczności zachowania kompromisu pomiędzy stabilnością przy jeździe na wprost, kierowalnością w zakrętach oraz zużyciem paliwa i opon.

Wyróżnia się trzy rodzaje zbieżności:

• ustawienie zbieżne – koła tej samej osi są skierowane lekko do środka (patrząc od góry), co pozytywnie wpływa na prowadzenie, ale odbywa się kosztem komfortu, zachowania w zakrętach oraz zużycia paliwa i opon
• ustawienie rozbieżne – koła tej samej osi są skierowane lekko na zewnątrz, a auto zachowuje wysoką stabilność w zakrętach, co powoduje zwiększone zużycie paliwa i opon
• ustawienie zerowe – koła tej samej osi znajdują się idealnie równolegle względem siebie, co oznacza najniższe zużycie paliwa i opon, ale jednocześnie i niezbyt pewne prowadzenie na wprost oraz słabą manewrowość

Powszechnie przyjmuje się, że w modelach samochodów o napędzie przednim i 4×4 koła przedniej osi ustawione są zbieżnie, natomiast tylnej osi – rozbieżnie. Ustawienie zbieżności zawieszenia danego auta stanowi więc kompromis pomiędzy różnymi parametrami w celu uzyskania założonych celów dotyczących zachowania się go w czasie jazdy.

Z kolei geometria kół oznacza zespół parametrów, opisujących prawidłowe ustawienie kół w samochodzie. Są one różne dla różnych modeli, ale wspólnym mianownikiem w przypadku wszystkich aut jest fakt, że geometria podczas całego okresu użytkowania musi być utrzymywana w wyznaczonych przez wytwórcę wartościach.

Parametry geometrii kół

Na geometrię kół składają się parametry regulowane i nieregulowane. W gronie tych pierwszych wyróżnia się:

• zbieżność, określającą położenie kół danej osi względem siebie, a więc odległość pomiędzy krawędziami kół z przodu i z tyłu
• kąt pochylenia koła, czyli zawarty pomiędzy płaszczyznami symetrii a pionem (koła skrętne zazwyczaj mają lekki negatyw, natomiast tylne wyróżniają się wartością zerową)
• kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy, zawarty pomiędzy osią sworznia a prostą prostopadłą do podłoża i mierzony w płaszczyźnie równoległej do osi samochodu

Z kolei do nieregulowanych zalicza się:

• kąt pochylenia osi zwrotnicy
• promień zataczania
• przesunięcie osi zwrotnicy względem koła
• różnica kątów skrętu koła (wewnętrznego i zewnętrznego)

Dlaczego zbieżność kół ulega rozregulowaniu?

To proste. Zbieżność kół zmienia się podczas eksploatacji samochodu. Wraz z przebiegiem elementy układu jezdnego – silentbloki, sworznie wahaczy czy drążki kierownicze – ulegają coraz większemu zużycie, co powoduje rosnące luzy w zawieszeniu.

Głównymi winowajcami takiego stanu rzeczy są dziury, zapadnięte studzienki czy częsty „kontakt” z krawężnikami. Podstawowe wartości dotyczące zawieszenia samochodu zmieniają się także przy wymianie części składowych układu jezdnego. Do rozregulowania geometrii dochodzi też podczas wypadku. Niestety, czasem ustawienie jej okazuje się niemożliwe, co oznacza, że nadwozie nie trzyma swoich parametrów.

Jakie skutki może mieć niewłaściwe ustawienie geometrii kół?

Skutki niewłaściwej geometrii kół:

• „ściąganie” auta w jedną ze stron w czasie jazdy
• zwiększone zużycie paliwa
• zwiększony opór na kierownicy podczas wykonywania skrętów
• przyspieszone ścieranie się opon po zewnętrznej stronie
• piszczenie opon przy skręcaniu, nawet „z dala” od granicy przyczepności
• stuki w zawieszeniu
• opóźniona reakcja samochodu na skręcanie kierownicą
• luzy na kierownicy
• nagłe, niespodziewane zachowanie samochodu np. w zakręcie

Jak często należy wykonywać ustawianie zbieżność kół i jaki jest koszt tej operacji?

Kontrolę zbieżności warto zlecić jeśli:

• opony zużywają się w sposób nierównomierny
• gdy auto ściąga w czasie jazdy lub kierownica jest lekko przekrzywiona na wprost
• gdy występują trudności w prowadzeniu
• gdy w aucie wymieniliśmy elementy układu jezdnego lub same opony

Przyjmuje się, że ustawienie zbieżności należy przeprowadzić raz na 2 lata lub co 30 tys. km. Zbieżność warto sprawdzić również przy oględzinach samochodu przed zakupem, ponieważ w autach biorących udział w poważnym wypadku osiągnięcie wartości mieszczących się w normie producenta często bywa niemożliwe.

Kontrola geometrii kół nie przekracza 50 zł, natomiast jeśli mechanik dodatkowo ustawi zbieżność z przodu, koszt takiej operacji powinien zamknąć się w kwocie 100 zł. Skorygowanie geometrii kół przeciętnie wynosi nie więcej niż 200 zł.