Przeszukanie auta – kiedy i kto może sprawdzić samochód?

Kontrola drogowa to nie tylko badanie stanu technicznego pojazdu i trzeźwości kierowcy. Czasami policjant może poprosić o otworzenie bagażnika. Czy masz prawo odmówić?

Ingerencja w prywatność jest dopuszczalna jedynie w ściśle określonych sytuacjach. Przeszukanie auta to jeden z takich przypadków, ale musi być ono przeprowadzone zgodnie z prawem.

Przeszukanie auta – teoria i praktyka

Zgodnie z ustawą o Policji, funkcjonariusz ma prawo przeszukania samochodu, jeśli ma uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa. Oznacza to, że musi dysponować konkretnymi przesłankami, sugerującymi, że w pojeździe znajdują się dowody przestępstwa. Dodatkowo policjant może skontrolować bagażnik w celu poszukiwania określonych przedmiotów, takich jak: broń palna lub inne niebezpieczne przedmioty mogące służyć do popełnienia przestępstwa. Również posiadanie zakazanych substancji, np. narkotyki, może być powodem do wnikliwej kontroli pojazdu.

Z perspektywy funkcjonariusza każdy „potencjalnie" może przewozić w samochodzie wyżej wymienione przedmioty. W praktyce oznacza to, że policjant ma prawo przeszukać każdy samochód, opierając się na „potencjalnym" posiadaniu zakazanych przedmiotów. Co istotne, do przeprowadzenia przeszukania w oparciu o „przypuszczenia" nie jest wymagana zgoda prokuratora ani sądu.

Przeszukanie auta – uprawnione służby

Okazuje się, że nie tylko policjant ma prawo sprawdzić, co znajduje się w Twoim samochodzie. Praktycznie każda służba mundurowa dysponuje takimi uprawnieniami. Do grona uprawnionych należą:

• Centralne Biuro Śledcze Policji (CBŚP)
• Centralne Biuro Antykorupcyjne (CBA)
• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW)
• Służba Celna
• Straż Graniczna
• Żandarmeria Wojskowa (w przypadku żołnierzy)
• Służba Leśna (tylko na terenach leśnych i ich okolicach)

Uwaga! Inspekcja Transportu Drogowego nie ma uprawnień do przeszukania samochodu, mimo iż może kontrolować przestrzeganie przepisów drogowych.

Czy można odmówić przeszukania?

Niestety, przeszukania nie można odmówić. W przypadku sprzeciwu policjant może użyć środków przymusu bezpośredniego, aby je przeprowadzić. To jednak nie oznacza, że kierowca musi biernie przyglądać się przeszukaniu. Należy zawsze żądać wyjaśnień co do powodu przeszukania oraz zażyczyć sobie obecności podczas przeszukania samochodu. Jednak to, co może „odstraszyć" od pomysłu sprawdzenia bagażnika, jest życzenie spisania protokołu przeszukania. W dokumencie powinny być uwzględnione:

• data, godzina i miejsce przeszukania 
• imię i nazwisko przeprowadzającego kontrolę
• powód przeszukania
• opis przebiegu przeszukania
• spis rzeczy ujawnionych podczas przeszukania
• uwagi i zastrzeżenia, jeśli takie zgłosi właściciel pojazdu

Policjant nie ma prawa odmówić sporządzenia protokołu, ale właściciel pojazdu nie musi go podpisać, jeśli nie zgadza się z jego treścią. Przed zaakceptowaniem go (podpisaniem), zaleca się dokładne jego przeczytanie i zgłoszenie ewentualnych zastrzeżeń. Jeśli policjant odmówił takiego wpisu do dokumentacji lub też zachowuje się niewłaściwie, można na niego złożyć skargę. Jednym z dowodów będzie protokół przeszukania.