Napęd AWD: czym jest, jak działa?

Swoich zwolenników mają zarówno auta z napędem na przód (FWD), jak i te napędzane na tył (RWD), ale jest coś, co – w teorii – powinno stanowić złoty środek i pogodzić oba zwaśnione obozy. To napęd na obie osie, czyli 4x4. Lub jeszcze inaczej AWD – all wheel drive. Jakie są zalety i wady takiego rozwiązania? Jakie systemy okazują się najpopularniejsze i w których popularnych modelach można się ich spodziewać? Sprawdzamy.

Napęd na obie osie powszechnie kojarzy się wielu osobom przede wszystkim z autami terenowymi i przeprawowymi, ale fakty są takie, że już od dawna to tylko część prawdy. Najpóźniej od lat 80. XX wieku napęd AWD podbija bowiem serca amatorów aut sportowych, lekkich terenówek/SUV-ów, a nawet „zwykłych” małych hatchbacków i sedanów klasy średniej/ wyższej. Zaskoczenia w tym wielkiego nie ma, bo samochód z napędem na obie osie w wielu sytuacjach poradzi sobie znacznie lepiej niż tzw. ośka i model napędzany na tylną oś razem wzięte.

https://carsmile.pl/oferta/volvo/xc-90/suv-leasing-wynajem-dlugoterminowy

Czy AWD jest droższe?

Ciemna strona mocy: auto z 4x4 jest zazwyczaj nieco droższe w zakupie i eksploatacji (dotyczy jednak głównie odmian spalinowych; patrz dalej) niż odpowiednik z FWD lub RWD. No, ale trudno, za wygodę i zalety trzeba płacić.

No właśnie, zalety. Pomijając kwestie oczywiste, czyli np. podniesienie zdolności terenowych w aucie przeznaczonym do offroadu, to w bardziej cywilnych samochodach napęd AWD poprawia m.in. trakcję i zachowanie na nawierzchniach o gorszej przyczepności, co z kolei ma bezpośredni wpływ na zwiększenie bezpieczeństwa jazdy. Lepsza trakcja często przekłada się też na lepsze osiągi, bo auta AWD zazwyczaj dużo lepiej startują z linii niż przednio- lub tylnonapędowi zawodnicy o zbliżonej mocy. No i jeszcze jedno: czasem nawet lekko ośnieżona górka wystarczy do tego, by samochód FWD lub RWD odpadł w przedbiegach, natomiast samochód nawet z prostym układem 4x4 w takich warunkach podjedzie pod takie wzniesienie bez najmniejszej zadyszki. A im warunki trakcyjne gorsze, tym wyższa przewaga auta z napędem na obie osie.

Czy AWD ma wady?

Wady napędu AWD? Też są. W przypadku aut spalinowych oznacza to m.in. dodatkową masę i wiele części/podzespołów mechanicznych (np. wał napędowy, mechanizmy różnicowe, w wielu tańszych autach układ 4x4 wymaga też przekonstruowania tylnej osi – np. wielowahacz w miejsce belki skrętnej), których w samochodach z napędem na jedną oś nie uświadczymy. To z kolei oznacza nie tylko wyższe koszty ewentualnych napraw, ale też i eksploatacji, bo producenci często przewidują okresową wymianę płynów w mostach, sprzęgłach i dyferencjałach.

https://carsmile.pl/oferta/audi/q5-sportback/suv-leasing-wynajem-dlugoterminowy

Wyższa masa i więcej pracujących części często przekładają się też na nieco wyższe spalanie. Zazwyczaj też jest tak, że im mniejsze auto, tym niższa szansa na kupienie wersji z napędem na obie osie – i choć istnieją od tej reguły wyjątki (np. Fiat Panda, Suzuki Swift), to jednak przeważnie potwierdzają one regułę.

W jaki sposób realizowany jest napęd na obie osie? Układów i różnych rozwiązań jest tak wiele, że w tym miejscu będziemy w stanie pokrótce omówić kilka z nich. I tak, najbardziej ogólny podział wyróżnia dwa typy: napęd stały (np. Torsen, Subaru Symmetrical AWD) oraz dołączany (np. Haldex, czyli sprzęgło wielopłytkowe). Rozdział momentu między przednią a tylną osią jest w zasadzie dowolny i zależy od typu napędu zastosowanego w danym modelu: może to być sztywne 50:50, ale równie dobrze – „sportowe” 30:70, które w razie potrzeby przechodzi np. w 90:10. Czasami kierowca ma możliwość wyboru trybu pracy układu (napęd na przód, 4x4, blokada), ale to zazwyczaj domena bardziej skomplikowanych modeli. Zazwyczaj, bo i od tej reguły mamy wyjątki – patrz np. Dacia Duster.

W wielu samochodach elektrycznych i niektórych hybrydach wygląda to natomiast tak, że każda oś posiada swój własny napęd – w elektryku mogą to więc być dwie maszyny elektryczne, zaś np. w hybrydzie PHEV silnik spalinowy zazwyczaj napędza przednią, a elektryczny – tylną oś. Główna różnica w stosunku do „klasycznego” AWD polega na tym, że w tym wypadku opada nam wał napędowy, a więc sztywne połączenie między przednią a tylną osią.

AWD w trudniejszy teren

W bardziej zaawansowanych układach AWD znanych z aut spalinowych dodatkowo stosuje się np. reduktory i blokady mechanizmów różnicowych. To jednak mechanizmy do bardziej „zaawansowanych” zastosowań – ich brak w aucie z 4x4, ale używanym do zwykłych codziennych zadań nie powinien być mocno odczuwalny.

https://carsmile.pl/oferta/mercedes-benz/gle/suv-leasing-wynajem-dlugoterminowy

W ofercie Carsmile znajduje się wiele ciekawych aut z napędem na obie osie: od małych crossoverów (np. Suzuki Vitara, Dacia Duster), przez graczy z klasy średniej (np. Audi A4, BMW serii 3) i wyższej (Audi A6, BMW serii 5, Mercedes klasy E), różnorakie SUV-y, na segmencie luksusowym (np. BMW serii 7) i autach sportowych skończywszy. W Carsmile kupicie też jednak pickupy i vany z napędem na obie osie.