Płyny w samochodzie – jak je kontrolować i jak często wymieniać?

Odgrywają ogromną rolę w utrzymaniu właściwej kondycji pojazdu, dlatego nie można ich zaniedbywać. Płyny w samochodzie – jak je kontrolować i jak często wymieniać?

Podobnie jak woda, którą spożywamy, samochód potrzebuje różnych płynów, aby pozostać zdolnym do jazdy. Z tego względu należy je regularnie kontrolować, wymieniać, a w razie potrzeby – uzupełniać. Jeśli tego nie robisz, możesz narazić swoje auto na pogorszenie osiągów, a nawet doprowadzić do jego awarii.

W samochodzie wyróżnia się 7 podstawowych płynów, z których bez dwóch zdań najważniejszy jest olej silnikowy. Choć różnią się one między sobą przeznaczeniem, składem, wyglądem, gęstością i wieloma innymi parametrami, wszystkie powinny być przezroczyste, a także wolne od rdzy, brudu, szlamu oraz zanieczyszczeń.

Płyny w samochodzie należy sprawdzać, gdy samochód stoi na równym podłożu. Warto używać do tego białego ręcznika papierowego, dzięki czemu łatwiej będzie zobaczyć czy są one brudne i czy wymagają już wymiany.

Należy uważać, aby nie przelewać płynów i stosować wyłącznie nowe płyny z nieotwartych butelek. Dolewanie płynów może ułatwić lejek, ale upewnij się, że jest on całkowicie czysty i wolny od kurzu, brudu lub innych płynów.

Warto również zajrzeć do instrukcji obsługi samochodów, aby dowiedzieć się, gdzie znajdują się zbiorniki płynów, a także jakie są odpowiednie rodzaje płynów i ich właściwy poziom.

Płyny w samochodzie: olej silnikowy

Olej to najważniejszy płyn w samochodzie. Zmniejsza on tarcie w silniku i zapewnia jego sprawne działanie. Chroni również ruchome części przed uszkodzeniem pod wpływem ciepła, a jego właściwości pomagają zmniejszyć ilość zanieczyszczeń zatykających otwory silnika.

Zaniedbanie wymiany oleju na czas sprawia, że gromadzi się w nim coraz więcej zanieczyszczeń, przez co może on stracić swoje właściwości. W rezultacie może to prowadzić do zatykania otworów w silniku, osadzania się w nim szlamu, sadzy i innych brudów, a w skrajnych wypadkach – do przegrzewania się, a nawet zatarcia silnika.

Przed sprawdzeniem oleju silnikowego należy zapoznać się z instrukcją obsługi pojazdu i upewnić się, że olej jest właściwy dla danego typu samochodu. W większości samochodów znajduje się bagnet do mierzenia poziomu oleju w silniku. Ważne jest, aby olej sprawdzać minimum 10 minut po jeździe (choć niektórzy fachowcy mówią o 30 minutach) oraz najpierw wyjąć bagnet i po prostu wytrzeć go ręcznikiem papierowym.

Tradycyjny bagnet to najlepsza metoda kontroli poziomu oleju.

Następnie należy włożyć bagnet z powrotem, a po jego ponownym wyjęciu będzie można sprawdzić poziom oleju na podstawie wskaźników. Jeśli poziom oleju jest niższy od minimalnego, może to oznaczać, że silnik jest nieszczelny i należy natychmiast dolać olej. Trzeba jednak uważać, aby nie przelać silnika, ponieważ może to spowodować jego uszkodzenie.

Pamiętaj, że obok poziomu oleju należy sprawdzić również jego jakość. Jeśli zmienił on swój naturalny bursztynowy kolor na mleczny lub zawiera gruby osad, może to oznaczać, że jest zanieczyszczony i należy go niezwłocznie wymienić (TUTAJ przeczytasz o tym, jaki olej dobrać do silnika).

Jak często wymienia się olej silnikowy? To zależy od interwałów, określonych przez producenta. Przeciętnie zalecają oni wymianę oleju co rok lub 15 000-20 000 km. Niektórzy wytwórcy przewidują z kolei wymianę co 2 lata lub 30 000 km.

W samochodach starszych częstotliwość wymiany oleju zależy od przebiegu i rodzaju oleju, a ponadto istnieją dwa harmonogramy przeglądów: jeden dla samochodów eksploatowanych „normalnie”, a drugi dla samochodów eksploatowanych „w trudnych warunkach”. Ta druga kategoria obejmuje eksploatację samochodu w co najmniej jednym z poniższych warunków:

• głównie krótkie podróże
• ekstremalnie gorący, zimny lub zakurzony klimat
• przewożenie ciężkich ładunków lub holowanie przyczepy

Płyn przekładniowy w skrzyni biegów

Płyn przekładniowy nieustannie pracuje nad zmniejszeniem obciążeń przekładni, utrzymując ją w stanie najwyższej gotowości do pracy. Jednak, jak większość środków smarnych, w końcu może zajść potrzeba jego wymiany, gdyż w przeciwnym razie powoli gromadzące się osady mogą zatkać filtr skrzyni biegów i potencjalnie uszkodzić jej elementy, co może doprowadzić do kosztownych napraw.

W większości modeli z ręczną skrzynią biegów nie ma bagnetu do sprawdzania płynu przekładniowego. Dlatego to, kiedy go wymienić należy sprawdzić w instrukcji obsługi samochodu. Przy normalnej eksploatacji płyn przekładniowy warto wymienić raz na 100 000 km.

Co innego w skrzyniach automatycznych, w których zużywanie płynu przekładniowego następuje znacznie szybciej niż w przekładniach ręcznych. Ba, są one nawet wyposażone w bagnet służący do kontroli poziomu (i jakości) oleju.

Nowe płyny przekładniowe mają jasny kolor (zwykle czerwony) i są półprzezroczyste, ale w miarę degradacji lub gromadzenia się osadów ich kolor staje się ciemniejszy, tracą przejrzystość i mogą wydzielać zapach spalenizny, spowodowany utlenianiem.

Jak często wymieniać olej przekładniowy w automatach? Także i w tym przypadku warto spojrzeć w instrukcję obsługi, ponieważ częstotliwość może się różnić w zależności od marki i modelu samochodu. Przyjmuje się, że pierwsza wymiana oleju w skrzynia automatycznej następuje po 60 000-120 000 km, natomiast kolejne warto przeprowadzać co 40 000-100 000 km.

Płyn hamulcowy

Płyn hamulcowy jest jednym z najważniejszych płynów, jakich potrzebuje samochód. W końcu to od niego w ogromnej mierze zależy bezpieczeństwo w czasie jazdy.

Jeśli zauważysz, że pedał hamulca działa z nietypowym wyczuciem lub z pewnym opóźnieniem, pierwszą rzeczą jest sprawdzenie płynu hamulcowego. Może być go bowiem zbyt mało lub może być zapowietrzony (TUTAJ przeczytasz o tym, jak odpowietrzać układ hamulcowy).

Płyn hamulcowy wymaga regularnej wymiany zgodnie z zaleceniami producenta – zwykle maksymalnie co 2 lata – ponieważ z czasem może ulec zanieczyszczeniu wodą ze względu na swoją higroskopijność (wchłanianie wilgoci z powietrza). Nadmiar wilgoci może bowiem powodować rdzewienie przewodów hamulcowych.

Większość samochodów ma zbiornik płynu hamulcowego w komorze silnika. Aby sprawdzić jakość płynu hamulcowego wystarczy przyjrzeć się jego kolorowi. Płyn hamulcowy powinien być przezroczysty, a nie mętny lub ciemny.

Podobnie jak w przypadku innych płynów, należy upewnić się, że jego poziom mieści się między wskaźnikami minimum a maksimum. Jeśli jest niższy od minimalnego, dolej płynu, ale najpierw upewnij się, że jest to odpowiedni typ płynu do twojego samochodu.

Wskazówka – jeśli poziom płynu hamulcowego spadł, może to także oznaczać, że konieczna jest wymiana klocków hamulcowych (TUTAJ przeczytasz o odpowietrzaniu układu hamulcowego).

Płyn chłodniczy

Ponad połowa energii wytwarzanej przez samochód jest zamieniana na ciepło. Płyn chłodniczy pomaga zapobiegać przegrzaniu się silnika, pochłaniając ciepło wytwarzane przez pracujący silnik. Bez niego jednostka napędowa osiągnęłaby temperatury przekraczające jej tolerancję.

Podobnie jak w przypadku kontroli oleju, podczas sprawdzania poziomu płynu chłodzącego ważne jest, aby upewnić się, że silnik nie jest gorący. Jeśli jednostka napędowa pracuje lub jest rozgrzana, nawet nie próbuj otwierać korka chłodnicy – w układzie panuje bowiem wysokie ciśnienie, a znajdujący się w nim płyn jest bardzo gorący i może wystrzelić w powietrze, powodując poważne poparzenia.

Poziom płynu chłodniczego sprawdza się obserwując znaczniki na zbiorniczku wyrównawczym. Najlepiej, aby płyn znajdował się pośrodku pomiędzy minimalną i maksymalną wartością. Przy uzupełnianiu poziomu płynu należy pamiętać, aby sprawdzić instrukcję obsługi w celu zapoznania się z typem płynu chłodniczego, przewidzianym przez producenta.

Płyn chłodniczy, który pracuje w trudnych warunkach, z czasem się „zużywa”. Wynika to z wysokich temperatur, jakim jest poddawany, w rezultacie czego traci swoje właściwości antykorozyjne i częściowo odparowuje.

W rezultacie wymianę płynu chłodniczego zaleca się przeprowadzić co 5 lat, ale w praktyce lepiej dokonywać tego co 2 lub 4 lata lub co 40-100 tys. km (TUTAJ przeczytasz o odpowietrzaniu układu chłodzenia w samochodzie).

Płyn układu wspomagania kierownicy

Każdy, kto kiedykolwiek miał trudności z kierowaniem samochodem bez wspomagania, wie, jakie to może być frustrujące. Szczególnie bolesne może być pokonywanie ciasnych zakrętów lub próby szybkiego skręcenia kierownicą (np. w przypadku skrętu w lewo na światłach).

Utrzymywanie właściwego stanu płynu wspomagania układu kierowniczego w pojeździe ułatwia skręcanie kierownicą w czasie jazdy. Ale nie tylko. Płyn wspomagania zapewnia bezproblemowe i skuteczne działanie takich elementów, jak tłoki, zawory, przewody i pompa wspomagania. Ponadto chroni on również pierścienie uszczelniające i uszczelki.

Podobnie jak każda inna część, układ lub element samochodu, płyn wspomagania kierownicy nie jest wieczny. Z czasem zostanie on bowiem zanieczyszczony cząsteczkami stałymi. Może to uszkodzić pompę i inne części układu kierowniczego. Wymiana płynu i płukanie układu wspomagania pomoże zapobiec tym problemom.

Jeśli kierowca nie pamięta o interwałach wymiany płynu wspomagania, przypomni mu o tym sam samochód. Niski poziom płynu sprawia bowiem, że przy skręcaniu kierownicą pompa zaczyna wydawać dodatkowe odgłosy. Świadczą o tym także pojawiające się trudności w kręceniu kierownicą podczas manewrów – szczególnie przy skrajnych położeniach kół.

O zużyciu płynu informuje także jego kolor. Jeśli jest ciemny, znajdują się w nim cząstki i zanieczyszczenia oraz wydobywa się z niego zapach spalenizny – świadczy to o konieczności jego wymiany.

Oczywiście, nie warto czekać aż płyn się zużyje, tylko sprawdzić częstotliwość jego wymiany (oraz typ) w instrukcji obsługi. Dobrze jest pamiętać o wymianie płynu co najmniej raz na 2 lata, jeśli nie częściej.

Płyn do spryskiwaczy

Płyn do spryskiwaczy nie ma żadnego wpływu na działanie samochodu. Jest on po prostu używany do czyszczenia przedniej szyby w czasie jazdy, czyli ma znaczenie dla naszego bezpieczeństwa, szczególnie jesienią i zimą.

Jest to najłatwiejszy płyn do wymiany – wystarczy po prostu otworzyć maskę samochodu i poszukać jego zbiorniczka, który zazwyczaj znajduje się z boku. W zależności od poru roku, na stacjach benzynowych jest dostępny letni lub zimowy płyn do spryskiwaczy.

Płyny w samochodzie: AdBlue

AdBlue to wodny roztwór mocznika, który swoim wyglądem przypomina wodę. Jest więc praktycznie bezbarwny i bezwonny. Jego zadanie polega na neutralizowaniu szkodliwych tlenków azotu, co odbywa się w układzie selektywnej redukcji katalitycznej SCR.

W największym uproszczeniu SCR składa się z kilku czujników, elementu wtryskowego, zbiornika, pompy oraz filtra. Czujniki i wtryskiwacz, rozpylający czynnik AdBlue bezpośrednio do spalin, montuje się za filtrem cząstek stałych.

Amoniak reaguje ze szkodliwymi tlenkami azotu, przekształcają je w nieszkodliwe azot i parę wodną. Całość wydostaje się z samochodu razem ze spalinami. Wlew roztworu mocznika znajduje się zazwyczaj przy wlewie paliwa, choć są wyjątki do tej reguły i czasem można go znaleźć np. w bagażniku.

O tym, kiedy należy uzupełnić AdBlue informuje sam samochód. Większość współczesnych aut podaje informację o tym, na ile kilometrów wystarczy tego czynnika. Brak AdBlue w zbiorniku doprowadzi do unieruchomienia samochodu. Dlatego warto uzupełniać go odpowiednio wcześniej.

Przy uzupełnianiu AdBlue należy zwrócić uwagę, aby nie rozlać go na karoserię i inne metalowe części. Nie jest on wprawdzie toksyczny, ale silnie korozyjny. Co ciekawe, jego zbiornik w samochodzie jest podgrzewany, ponieważ AdBlue krystalizuje się w temperaturze -11,5 stopnia Celsjusza.

Przyjmuje się, że silnik wysokoprężny zużywa 1-1,5 l roztworu mocznika na każde 1000 km (TUTAJ znajdzie wszystko o AdBlue).